ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل آماری-رویکردی پژوهش های حوزۀ ادبیّات پایداری
ادبیّات پایداری یا ادب مقاومت، گونهای از ادبیّات سیاسیاجتماعی است که همراه با شرح و توصیف مقاومتهای مردمی در برابر استبداد و تهاجم، بهمثابۀ عنصری کارامد به بیدارگری، عدالتخواهی و ظلمستیزی کلامی میپردازد. ضرورت بررسی و تحلیل ابعاد گوناگون این نوع ادبیّات سبب گسترش پژوهشهای این حوزه، از اوان شکلگیری انقلاب اسلامی بهبعد گردید، تا جاییکه سِیر رو به رشد و صعودی این گروه از پژوهشها به ایجاد گرایش تحصیلی جدیدی در رشتۀ زبان و ادبیّات فارسی با عنوان «ادبیّات پایداری» منجر شد. در این مقاله با بررسی سِیر پژوهشهای حوزۀ ادب پایداری و شناسایی شباهتهای پژوهشی و سنجش میزان تطبیق تحقیقات و مطالعاتِ انجامشده با نیازهای دانشگاهی، کوشششده به این سؤالات پاسخ دادهشود که: چه رویکردهایی در پژوهشهای حوزهادبپایداری وجود دارد؟ این رویکردها تا چه اندازه پاسخگوی نیاز پژوهشی جامعۀ علمی بودهاند؟ و نهایتاً نیازها، ضعفها و کاستیهای پژوهشی این حوزه کدامند؟
https://jrl.uk.ac.ir/article_1609_da91f85d36cfe8d8804848c246b9899d.pdf
2017-02-19
1
30
10.22103/jrl.2017.1609
ادبیّات پایداری
تحقیقات
رویکرد
نقد
نیازها
نعیمه
اقانوری
naima1750@yahoo.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
غلامحسین
غلامحسین زاده
gholamho@modares.ac.ir
2
دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پیوند حماسه و غزل در شعر انقلاب و دفاع مقدّس با تأکید بر غزلیات حسین اسرافیلی
شعر حماسی و شعر غنایی را میتوان از اوّلین و مهمترین انواع شعری به شمار آورد. مهمترین قالب شعر غنایی، غزل استو تنها قالبی است که بیشترین نوآوری و تحوّل را از نظر محتوا در دورههای گذشته پذیرفته، امّا همچنان اصالت خود را حفظ کردهاست. گستردگی مفهومی غزلهیچگاه لطمهای به اصل آن نزده، زیرا قرادادهای لفظی و معنوی غزل همواره پا برجا و در عین حال پویا بوده و تعدّد و تنوّع مفاهیم، قالبهای ساختاری آن را کم رنگ نکردهاست. حماسه از دیگر انواع شعر فارسی است که دربردارندۀ نبردهای سترگ و نمایشدهنده پهلوانیهای عظیم است. حماسه و غنا در طول حیات خویش تأثیر و تأثرهای زیادی بر یکدیگر داشتهاند. با شروع جنگ روح حماسه در شعر انقلاب دمیده شد. در این دوره، غزل با اقبال شاعران انقلاب روبهرو شد و هر یک از شاعران کوشیدند با توجّه به توان خود در این قالب به سرودن شعر بپردازند و حاصل چنین تلاشی، غزلهایی است که اصطلاحاً به غزلهای حماسی شهرت یافتند. حسین اسرافیلی از جمله شاعران برجسته انقلاب و دفاع مقدّس در دو مجموعه «تولد در میدان» و «در سایه ذوالفقار» توانست غزلهای پر شور و نابی بسراید. در بررسی غزلهای اسرافیلی میتوان دریافت که وی با استفاده از مضامین دینی و مذهبی، بهرهگیری از نماد و اسطوره و به کار بردن ترکیبات تشبیهی و استعاری فراوان، فضای آمیخته با تغزل و حماسه را به خوبی نشان دادهاست. وی را میتوان جزء شاعرانی دانست که بار حماسی غزلهایش بر بار تغزلی آن میچربد.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1610_88e82ef6cf0d182a1fca21e8c6957f8c.pdf
2017-02-19
31
58
10.22103/jrl.2017.1610
حماسه
غزل حماسی
شعر جنگ
حسین اسرافیلی
فاطمه
ابراهیمی توچایی
f.ebrahimi929@yahoo.com
1
دانشجوی کارشناس ارشد ادبیات مقاومت دانشگاه سمنان
LEAD_AUTHOR
عبدالله
حسن زاده میرعلی
e-mail:hasanzadeh.mirali@yahoo.com
2
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«الطریق الطویل» آینة حماسه و ایستادگی
مقاومت به عنوان راهکاری دفاعی در برابر تعدّی و تجاوز، ارزش خاصی در زندگی انسان دارد. این ارزش، توجّه شاعران و نویسندگان را در قرون اخیر به خود جلب کرد و سببشد که مقاومت در آثار ادبی انعکاس یابد و ادبیّاتی به نام ادبیّات مقاومت یا ادبیّات پایداری شکلگیرد. رمان «الطریقالطویل» اثر نجیب الکیلانی، نویسندة معاصر مصری که در این پژوهش مورد بحث و بررسی واقعشده، یکی از بهترین شواهد ادبیّات مقاومتاست.نویسنده در رمان مذکور اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مصر را در اثنای جنگ جهانی دوم تا زمان خروج استعمار انگلیس از این کشور بهتصویر کشیدهاست. در این برهه، پیامدهای منفی جنگ و استعمار و آثار سوء استبداد و دستنشاندگی حکّام موجب نابسامانی اوضاع، محرومیّت مردم از حقوق خود و نارضایتی آنان گردید و ایشان را در برابر انگلیسیها و حکّام دستنشانده وادار به مقاومتنمود. مقاومت آنها که به اشکال مختلفی چون شورش، تظاهرات و مبارزۀ مسلّحانه بروز یافت، سرانجام با ایمان، میهندوستی، اصرار واتّحاد آنان بهثمر نشست و با براندازی حکومت دستنشانده و بیرون راندن استعمار، استقلال و آزادی را برای کشورشان بهارمغان آورد. با این تفاصیل، استنتاج میشود که مردم مقاوم مصر در یک بازة زمانی طولانی تحت اهرم فشار دو عامل خارجی (جنگ و استعمار) و عوامل داخلی (استبداد و دستنشاندگیِ حکّام ) قرار گرفتهاند؛ از همینرو، رنج و مشقّت فراوانی را متحمّل شدهاند و به دلیل عدم توجّه انگلیسیها و حکّام دستنشانده به حقوق آنها برای واقعیّت بخشیدن بهخواستة خود، راهی جز مقاومت نداشتهاند و اگر روحیة آنان با صفاتی چون ایمان، میهندوستی، اصرار و اتّحاد تقویت نمیشد، مقاومت آنها به نتیجة مطلوب نمیرسید.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1611_e8c6246ae3d1ad4763fe135392f6cb13.pdf
2017-02-19
59
80
10.22103/jrl.2017.1611
ادبیّات مقاومت
ملّت مصر
رمان معاصر
نجیب الکیلانی
الطریقالطویل
زهرا
افضلی
zahra_asha@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلیسینا
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تصویرآب در رجز آیینه داران کربلا
عاشورا، عرصۀ نمایش عبودیّت، وفا، ایثار، عشق، وصال، آب، عطش، رجز، نبرد، دفاع، جوانمردی، عطوفت، شهادت، اسارت و همۀ زیباییها از یکسو و همۀ کینهها و زشتی و پلشتیها از سوی دیگر است. عرصههایی که میتوان، هر کدام از آنها را به طورعمیق، مورد بررسی قرار داد. این مقاله به موضوع رجز میپردازد. ابزاری که در زمان قدیم، در میدان جنگ، برای تضعیف نیروی دشمن، مورد استفاده قرار میگرفت. توجّه به رجز، از سوی امامحسین (ع) و یارانشان، دارای جنبههای ارزشی زیباییشناحتی فراوانی است. از عناصرکلیدی رجزهایعاشورا، آب و عطش است. چگونگی پردازشموضوع آب و عطش در رجزهای عاشورا، در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و جنبههای بلاغی آن از زاویۀ حقیقت و تصویر، توضیح دادهشدهاست. نتیجۀ این مقاله نشان میدهد که رجزهای عاشورا تأثیر فراوانی در بیان قدرت و تقویّت نیروی خودی و تضعیف قوای دشمن داشته و در انتقال پیامهای دینی، اخلاقی، انسانی و تعلیمی نقش مهمّی ایفا میکردهاست و حماسهآفرینان کربلا با کنار هم قرار دادن حـقیقت و خـیال، در رجـزهای خویش به خلق آثاری هنری دربارۀ «آب و عطش»، دست یافتهاند.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1612_0e3a7f5185bf764a1718907f759db36d.pdf
2017-02-19
81
102
10.22103/jrl.2017.1612
امامحسین (ع) عاشورا
آب و عطش
رجز
حقیقت و تصویر
محمّدصادق
بصیری
1
استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
AUTHOR
معصومه
یحیی زاده مقنی
2
دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش ادبیّات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جلوههای مقاومت در شعر یدالله بهزاد کرمانشاهی
رویدادهای مهم یکصد سالة اخیر مانند نهضت مشروطه، استبداد دوران پهلوی اوّل و دوّم، انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی تحوّلی عمیق در ادبیّات معاصر ایران ایجاد کرده و شاعران متعهّد، آثار ارزشمندی را با بنمایههای پایداری علیه استبداد داخلی، ستمگری استکبار جهانی و تجاوزگری دشمن بعثی آفریدهاند. یدالله بهزاد کرمانشاهی از شاعران متعهّد و ملتزم معاصر است که علیه حاکمیّت استبدادی پهلوی دوم و تجاوزگری دشمن بعثی شعر سروده و جلوههای مقاومت با رویکردی آگاهیبخش و ستیهنده و با تکیه بر وطندوستی و ظلمستیزی مشخّصة اصلی آثار و درونمایة اشعارش گشتهاست؛ چنانکه روح پایداری و مبارزه در یکایک واژگان و ترکیبهای شعرش موج زده، رنگی از ایثارگری و مقاومت به آن بخشیده و تعهّد شاعر را در برابر جامعه و ملّت خویش به نمایش گذاشتهاست. این پژوهش با هدف تبیین جلوههای مقاومت و نگاهی به شگردهای بیانی آن در شعر یدالله بهزاد به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و نشان دادهاست که شاعر، میهندوستی، آزادیخواهی، آگاهیبخشی، قیام علیه استبداد داخلی، ماندگاری و ایستادگی در زادبوم، فراخوان علیه تجاوزگری، تکریم ایثارگری و کارکرد الگوهای پایداری را در شعری مُلهَم از تخیّل شاعرانه با سبکی نمادین و لحنی حماسی سروده و اندیشههای ستمستیزی خود را با الگوپذیری از پیشوایان دینی و شخصیّتهای ملّی به عنوان نمادهای پایداری در زبانی نمادین بهتر و بیشتر به مخاطب معرّفی کردهاست.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1613_e82bad403e0cf0786d4876da21c0a55c.pdf
2017-02-19
103
126
10.22103/jrl.2017.1613
یدالله بهزاد کرمانشاهی
گلی بیرنگ
یادگار مهر
ادبیّات دفاع مقدّس
ادبیّات مقاومت
ادبیّات معاصر
خلیل
بیگزاده
kbaygzade@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
عطا
الماسی
almasi_ata@yahoo.com
2
کارشناس ارشد ادبیات تطبیقی دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
استعارة جهاد و پایداری در گفتمان و ایدئولوژی سیاسی رهبر: رویکرد شناختی
هدف مقالة حاضر، بررسی مفهوم جهاد، پایداری و مفاهیم مرتبط با آن در گفتمان سیاسی رهبر انقلاب اسلامی ایران است. در این مطالعة زبانشناختی که در چارچوب نظریة استعارة شناختی صورت میگیرد، 15 سخنرانی حضرت آیت ا... خامنهای در بهار 1392 که در بخش آرشیو بیانات رهبری[1] ذخیره شدهاست به عنوان جامعة آماری انتخاب شدهاست. از میان این دادهها،کانونهای استعاری مربوط به مفهوم جهاد به طور هدفمند، انتخاب و استعارههای مرتبط با آنها شناسایی و طبقهبندی گردید. هدف این مقاله، پاسخ به این سؤال است که در ادبیّات سیاسی ایران، استعارة سیاسی ایدئولوژیکی «جهاد» چگونه ظاهر میشود و ارتباط استعارههای خرد مرتبط با آن چگونه است؟ همچنین، این استعارة کلان از چه عناصری تشکیل شدهاست؟ بررسی دادههای مذکور بر اساس رویکرد استعارة شناختی نشان داد که در گفتمان رهبر، استعارة جهاد به عنوان استعارهای کلان در زیرساخت اکثر مباحث سیاسی عمل میکند. استعارههای کلان، فعّالیت ثمربخش جنگ/جهاد است و فعّالیت ثمربخش سفر است از جمله استعارههای غالب در بیانات رهبر است. همچنین، ماهیّت فرهنگی دینی استعارة جهاد باعث ایجاد انسجام آن استعاره و انعطاف در کاربرد مفاهیم مختلف شدهاست.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1614_710ff128667fd340c294e7ec0f171159.pdf
2017-02-19
127
146
10.22103/jrl.2017.1614
استعاره مفهومی
گفتمان سیاسی
ایدئولوژی
شیرین
پورابراهیم
pourebrahimsh@pnu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازتاب تفکّرات دفاعی و هجومی ایران و امریکا در سرودهای ملی
سرودهای ملّی کشورهای مختلف جهان، نشات گرفته از باورها و اعتقادات و پیشینۀ تاریخی و اساطیری آنها است؛ لذا با دقت در این سرودها و حتی موسیقی آنها میتوان تا حدّ زیادی به روحیه، فرهنگ و تمدن آن ملل پی برد. در این مقاله، سرود جمهوری اسلامی ایران با سرود ملّی ایالات متحدۀ امریکا از سه جهت: 1- قالب شعری (وزن و قافیه) سرودها 2- موسیقی سرودها 3- محتوا و مفهوم سرودها، با هم مقایسه شدهاست. در این مقایسه فقط به مواردی از افتراقات دو سرود اشاره شدهاست و آگاهانه به اشتراکات آنها پرداخته نشدهاست. به طور خلاصه در این مقایسه، سرود امریکا از نظر قالب (وزن و قافیه) از سرود ملّی جمهوری اسلامی ایران، ادبیتر و قویتر است. از نظر موسیقی سرود ملّی جمهوری اسلامی ایران ملایمتر از سرود ملّی امریکا است و از نظر مفهوم و محتوا سرود ملّی ایران بیان کنندۀ صلح و دوستی و در نهایت، دفاع مقدّس و مشروع است؛ در حالی که سرود امریکا بیانکنندۀ روحیۀ جنگطلبانۀ آنان است.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1615_f58c98348d743fd011c91839e63e4299.pdf
2017-02-19
147
170
10.22103/jrl.2017.1615
ایران
امریکا
دفاع
هجوم
سرود ملی
علی
حیدری
aheidary1348@yahoo.com
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
نوذر
نیازی
n.neyazi@yahoo.com
2
استادیار زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه لرستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازتاب جنگهای صلیبی در سرودههای عربی
شعر همواره با حوادث روزگار و دگرگونیهای جامعه همراه و وسیلهای برای بازتاب آن بوده است؛ از جمله شعر عربی که سند ثبت تمام وقایع تاریخی از زمان پیدایش آن تا دوره کنونی بوده است. جنگ از جمله حوادثی است که جلوۀ ویژهای در شعر و ادبیّات دارد. در این میان، جنگهای صلیبی نسبت به دیگر جنگهای صورتگرفته در تاریخ و سرزمینهای اسلامی، مدّت زمان بیشتری به درازا کشید و آثار فراوانی از خود در سرودههای عربی به جا گذاشت. در این مقاله با نگاهی کوتاه به تاریخ شکلگیری جنگهای صلیبی در سرزمینهای عربی، شاعران برجستهای که اشعارشان از این رخداد تاثیر گرفته است؛ معرّفی شدهاند؛ سپس، آن دسته از اغراض شعری که اثر این جنگها را بازتاب دادهاند، مورد بررسی قرار گرفتهاند و برای درونمایههایی مانند مدایح نبوی، دعوت به جنگ، توصیف جنگها، رثای قهرمانان فاتح و مدح آنان نمونهای از سرودههای عربی آورده شده است.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1616_869bff5dde33578c839aac7814aedf54.pdf
2017-02-19
171
204
10.22103/jrl.2017.1616
جنگهای صلیبی
اغراض شعری
شعر جهاد
شاعران دوره مملوکی
حسن
دادخواه
h.dadkhah@scu.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید چمران اهواز
LEAD_AUTHOR
رضا
چلیبی
rezacheliby@ut.ac.ir
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید چمران اهواز.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خوانش باختینی رمان حیاطخلوت
«حیاطخلوت» نوشتۀ فرهاد حسنزاده، یکی از رمانهای برگزیدۀ جشنوارۀ ادب پایداری است. این رمان از جمله آثار متفاوت در حوزۀ ادبیّات پایداری به شمار میرود. نگرش انتقادی به تبعات جنگ و حذف ارزشهای برآمده از این واقعة سیاسی، اجتماعی، رمان مذکور را به اثری قابل تأمّل از منظر حوزۀ انسانشناسی و جامعهشناسی ادبیّات بدل میکند. از سوی دیگر، تجربۀ مبتنی بر زیست جهان نویسنده در زبان و اجتماع پس از جنگ، موجب بازتاب کیفیات زندگی و چگونگی تحوّلات فکری شخصیّتهای این رمان شده است. هدف این پژوهش، بازخوانی رمان حیاطخلوت با رویکرد میخائیل باختین است. نتایج این خوانش نشان میدهد که در این رمان، حرکتی کارناوالی از سوی شخصیّتها برای ویرانگری نظم برساختة حاکمیت جامعة پس از جنگ صورت میگیرد. در این حرکت نشانههای متفاوت گفتوگو، خنده، اعتراض، چند صدایی و نقیضه پدیدار میشود که نشاندهندة جنبههایی از کیفیت زندگی انسان معاصر است.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1617_e940b76e7331bdc879629e9612d63c89.pdf
2017-02-19
205
228
10.22103/jrl.2017.1617
حیاطخلوت
فرهاد حسنزاده
میخائیل باختین
کارناوال
چند صدایی
محمود
رنجبر
mranjbar@guilan.ac.ir
1
ر
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بنمایههای ادب پایداری در شعر شاعران مسیحی فلسطین
کمال ناصر، شاعر فلسطینی و مسیحی معاصر، از شخصیّتهای برجستۀ ادبیّات مقاومت بهشمار میآید که نقش بسزایی در گسترش ادبیّات بیداری و آگاهسازی مردمی و دفاع از مظلومیّت و آزادی ایفا نموده است. کمال، علاوه بر مشارکت در فعّالیّتهای سیاسی و اجتماعی، احساسات و عواطف انسان دوستانه خود را در قالب شعر بیان کرده است. وی، بخش زیادی از شعر خود را به موضوع مقاومت و پایداری اختصاص داده است؛ وطندوستی، وحدت ملّی- قومی، رثای شهیدان و ستایش مبارزان، امیدبخشی به آوارگان فلسطینی و همدردی با آنان، غم و دلواپسی، نکوهش حاکمان عرب و جنایتکاران آمریکایی و انگلیسی و ... او برای چنین مضمونهایی از شخصیّتهای اسطورهای و مذهبی و نمادها بهرۀ فراوان برده است. صور خیال، بهویژه تشبیه و استعاره در شعر پایداری وی، بیشترین کاربرد را دارد. استفاده از قالبهای سنّتی و نو از دیگر ویژگیهای شعری اوست که سرشار از روح جهاد و مبارزه است.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1618_d3a7a29ca3f0e5baca467a7039a4f882.pdf
2017-02-19
229
256
10.22103/jrl.2017.1618
کمال ناصر
ادب پایداری
شعر معاصر عربی
فلسطین
تورج
زینیوند
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
علی
دودمان کوشکی
2
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
فهیمه
صالحی طبس
3
کارشناس ارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی بارقههای مبارزه با استعمار در رمان «سووشون» سیمین دانشور و «تپۀ بزرگ» از سهیر قلماوی
دو کتاب «سووشون» سیمین دانشور و «تپۀ بزرگ» سهیر قلماوی از جملۀ نخستین بارقههای بیداری اسلامی و بازتاب مبارزه با استعمار در کشورهای ایران و مصر است که هر دو داستان در بحبوحۀ جنگ جهانی دوّم و اشغال ایران و مصر به وسیلۀ انگلیسیها اتّفاق افتادهاست. در این مقاله که به روش تحلیلی – توصیفی میباشد، با تطبیق داستان «تپۀ بزرگ» از سهیر قلماوی و «سووشون» از سیمین دانشور به بیان اوضاع استعمار در کشورهای فقیر و شیوه و نحوۀ اشغال استعمارگران در این کشورها پرداخته شده است. هر دو نویسنده، افکار و اندیشههای ضدّ استعماری و بیگانهستیزی داشتهاند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که در هر دو داستان نیروهای استعمار انگلیس با سیاست همیشگی، یعنی تفرقهافکنی در کشورهای ایران و مصر دودستگی ایجاد میکنند و سرانجام موفّق میشوند با استفاده از تطمیع افراد سادهاندیش، هر دو کشور را به اشغال خود درآورند و گروه اندکی را که در برابر آنها مقاومت میکردند از پای درآورند.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1622_4852741d80edfec6d6c1d7989c6f0dc4.pdf
2017-02-19
257
280
10.22103/jrl.2017.1622
دانشور
قلماوی
استعمار
سووشون
تپۀ بزرگ
وحید
سبزیان پور
wsabzianpoor@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی
AUTHOR
زهرا
خسروی
zah.khosravi_vamakani@iauctb.ac.ir
2
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد تهران مرکزی.
AUTHOR
سهیل
فتّاحی
3
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
محمّد
صالحی
4
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
محمدرضا
مالکی رضوان
rezvan-maleky@yahoo.com
5
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
استعمارستیزی در رمان «کفاح طیبه»اثر نجیب محفوظ
در اواخر قرن نوزدهم که مصر زیر سلطة انگلستان قرار گرفت، حضور اشغالگران مهمترین موضوعی بود که بر شانههای این کشور سنگینی میکرد؛ به همین خاطر، استعمارستیزی و تلاش در جهت نیل به استقلال به یکی ازمهمترین گرایشهای ادبیّات معاصر مصر تبدیل شد که نویسندگان وشاعران، همواره آن را به عنوان یکی از مهمترین مضامین آثار خود برگزیدند و در این راستا شاهکارهایی ادبی خلق کردند. «کفاح طیبه» سومین رمان تاریخی نجیب محفوظ، برندة جایزة نوبل ادبیّات، از جمله آثاری است که بر ضدّ استعمار بریتانیایی نوشته شده وتجسّم روح مبارزة مردم مصر در برابر استعمار انگلیس است. نجیب محفوظ در این داستان با بهرهگیری از سمبولیسم تاریخی، مصر و تحوّلات آن را مورد توجّه قرار داده و ضمن اشاره به اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مصردر زمان خود، بخشی از مشکلات این کشور را بیان نموده است. وی با به تصویر کشیدن صحنههای نبرد و نیز ترسیم چهرة قهرمانان تاریخی در ذهن مخاطب، تلاش نمود تا مردم را نسبت به مسایل سیاسی دوران خود آگاه کند و روح مبارزهطلبی را در وجودشان بیدار نماید تا آنان را علیه استعمارگران تحریک نماید. این مقاله تلاش میکند تا با شیوة وصفی ـ تحلیلی، جلوههای نمادین استعمارستیزی در این رمان را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1619_c66b5dee176d534b0d8e590bfd11f50f.pdf
2017-02-19
281
302
10.22103/jrl.2017.1619
رمان
کفاح طیبه
نجیب محفوظ
استعمارستیزی
نمادپردازی
صادق
فتحی دهکردی
s.fathi.d@ut.ac.ir
1
استادیار زبان وادبیات عربی دانشگاه تهران، پردیس فارابی
LEAD_AUTHOR
جمیل
رحیمی
jamil.rahimi92@gmail.com
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ویژگی های ناموارۀ «مردان» در ادبیّات پایداری و عرفانی
به نظر میرسد مردی و مردانگییی که در آثار حماسی مورد نظر شاعران حماسهسرا بوده است، با اندک تفاوتی به آثار عرفانی راهیافتهاست. در واقع مجموعه صفاتی که مردان صحنۀ جنگ و جنگاوری در عرصه و میدان جنگ دارند در عرصه ومیدان مبارزۀ عرفانی با حال و هوای خاص این حوزه رخ مینماید. عارفان راستین، در آثارشان، خود را همواره با نامهای ویژهای، معرّفی کرده و با اوصاف و القاب خاصی نام بردهاند. دقت در ابعاد و زوایای معنایی این نامها، از یکسو نشاندهندۀ رازآلودی ساختار شخصیّتی عارفان و از سوی دیگر نشانهای در تأیید حضور و کارکرد مؤثر آنان در جریانهای مردمی است. در این مقاله یکی از ناموارهها که در متون عرفانی از آن بسیار یاد شده است- مردان- مدّ نظر واقع شده و با بهرهگیری از شواهد قابل استناد، بر اهمیّت آن در ساختار اندیشگی عارفان، تأکید شده است. نتیجۀ این بررسی، نشاندهندۀ این موضوع است که بین مردان متون حماسی، پایداری و جنگاوری با مردان عرصۀ سلوک عرفانی شباهتهای فراوانی وجود دارد.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1620_2360dd3170979e15ff7ce69ad2b233aa.pdf
2017-02-19
303
328
10.22103/jrl.2017.1620
نامواره
عرفان
عارفان
مردان
ادبیّات حماسی
جنگاوری
پایداری
داریوش
کاظمی
d_kazemi@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی شاخصههای ادب پایداری در اشعار میرزادة عشقی
میرزادة عشقی یکی از چهرههای برجستة ادب پایداری در دوران اختناق رضاخانی و حاکمیت پهلوی به شمار میآید. ارزش اشعار میرزادة عشقی، پیش از آنکه مدیون جنبة ادبی – هنری باشد، به بُعد سیاسی- اجتماعی و وطنی آنها بر میگردد. این شاعر نوگرا که در جوانی جان فدای آزادی کرد، شعر را چون سلاحی برای مبارزه در دست گرفت. روحیة انقلابی، روزنامهنگاری، مقالهنویسی، اشعار تند و صریح عشقی، وی را یکی از چهرههای مؤثر ادب پایداری در دورة مشروطه معرّفی کرده است. او که از تباهی وضع موجود رنج میبرد، دیدگاه انقلابی و ایدهآلیستی خود را به آیندهای معطوف میکند که در آن زر و سیم زوال یافته و دولت به دست رنجبر داده شده است. او دیدگاهی انقلابی و ایدهآلطلب دارد که جنبهای از رمانتیسم است و در برخی موارد به آنارشیسم کشیده میشود. در این مقاله پس از آوردن پیشینهای در باب ادب پایداری و چگونگی آن در دورة مشروطه با بررسی دیوان اشعار و مقالات عشقی و واکاوی شاخصههای ادب پایداری در آنها، به تبیین شاخصههای برجستۀ ادب پایداری و موارد گفته شده در اشعار وی پرداخته شده است.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1621_c253075f2130dc10ed0ce63ace93669b.pdf
2017-02-19
329
352
10.22103/jrl.2017.1621
میرزادة عشقی
ادب پایداری
ملیگرایی
آزادیخواهی
مهدی رضا
کمالی بانیانی
mehdireza_kamali@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جیرفت
LEAD_AUTHOR
مهدی
ممتحن
dr. momtahen@gmail.com
2
دانشیار زبان و ادبیّات عربی دانشگاه آزاد واحد جیرفت
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی صبغة عرفانی مناجات های شهدای دفاع مقدّس
حوادث و رویدادهای بزرگ، انقلابها و جنگها، با تأثیری عمیق و گسترده در تاریخ جوامع انسانی، فرهنگ و ادبیّات و هنر تازهای را به همراه میآورد. هشت سال جنگعراق علیه ایران نیزکه ناخواسته به فاصلة کوتاهی پس از انقلاب به کشور ما تحمیل شد، منجر به شکلگیری نوع خاصی از ادبیّات به نام ادبیّات دفاع مقدّس شده که تفاوت عمدهاش با ادبیّات جنگ در دنیا، معنویت نهفته در آن است. در آن برهه از زمان که به دوران دفاع مقدّس مشهور شد، رزمندگان با نوشتن یادداشتهای روزانه، وصیتنامه، دستنوشته، نامه، مناجات و دلنوشته آثاری را خلق کردند که از بسیاری جهات قابل بررسی است. پژوهش حاضر از نوع مستند به شیوة تحلیل محتوا به بررسی و تحلیل مناجاتهای شهدا با محوریّت وصیّتنامة شهدای استان فارس پرداخته و در پی آنست که مشخّص کند عواطف حاکم بر مناجاتهای شهدا کدام است و کدام یک از مفاهیم عرفانی در این مناجاتها مطرح شدهاست. مناجاتهای مورد بررسی در دو دسته مناجاتهای بدون درخواست (راز و نیازهای عاشقانه) و مناجاتهای دارای درخواست دستهبندی شدهاند. رسیدن به مقام والای شهادت، مهمترین و بیشترین درخواست شهدا بوده و پس از آن پناه بردن از شرّ دنیا و نفس امّاره به خداوند، طلب آمرزش گناهان کبیره و صغیره، هدایت و طلب پیروزی در جایگاههای بعدی قرار گرفتهاست.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1623_ee71ceb9cce68baf4a6c129ce65caf6e.pdf
2017-02-19
353
374
10.22103/jrl.2017.1623
مناجات
ساختار وصایا
شهادت
دفاع مقدّس
مریم
محمودی
m.mahmoodi75@yahoo.com
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
LEAD_AUTHOR
حسن
قربانی
ham5636@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جلوههای بیداری اسلامی در اشعار علاّمه سیّد محمّدحسین فضلالله
بیداری اسلامی و مقاومت در برابر استکبار جهانی و قدرتهای زورگو از موضوعات مهم عصر حاضر است و شاعران زیادی در موضوع ادبیّات پایداری شعر سرودهاند. یکی از مراجع تقلید شیعه که اشعار پر معنایی درزمینۀ مسائل جهان اسلام شروده است، علاّمه سیّد محمّدحسین فضلالله است. او در اشعار خود به بررسی مشکلات جامعۀ اسلامی پرداخته است. از موضوعاتی که او در اشعار خود از آنها سخن رانده، مسئلۀ فلسطین است. او معتقد است که تنها راه نجات فلسطین مقاومت میباشد و طرح صلح با اسرائیل را هرگز نپذیرفت. او علّت بدبختی جهان اسلام را دوری گرفتن از اندیشههای اسلامی و خدا میداند و همۀ مسلمانان را به وحدت و بازگشت به اسلام دعوت میکند. علاّمه فضلالله هرگز سکوت در برابر حاکمان ظلم و ستم را تحمّل نمیکرد و جوانان را بهعنوان سرمایههای هر کشور یاد میکرد و آنها را به جهاد با طاغوت تشویق میکرد. نگارنده در این مقاله به بررسی موضوع بیداری اسلامی از دیدگاه علاّمه فضلالله پرداخته است. موضوعات مهم موردتوجّه علاّمه را میتوان در این موارد خلاصه نمود: 1- فلسطین اسطورۀ مقاومت و جاودانگی 2- توجّه به مشکلات کشورهای اسلامی 3- دعوت به اسلام و ایجاد وحدت و همبستگی در میان مسلمانان 4- جهاد و مبارزۀ با استکبار جهانی 5- تقویت روحیۀ شهادتطلبی در میان مردم. نگارنده با شیوهای تحلیلی - توصیفی به بررسی اشعار شاعر در این زمینه پرداخته است.
https://jrl.uk.ac.ir/article_1624_6b387b09fdad1b1940d0a4310f379e08.pdf
2017-02-19
375
398
10.22103/jrl.2017.1624
علامه فضلالله
بیداری اسلامی
فلسطین
شهید
ادبیّات پایداری
حسین
مهتدی
mohtadi@pgu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیّات عربی دانشگاه خلیج فارس بوشهر
LEAD_AUTHOR