TY - JOUR ID - 3491 TI - بررسی رجز در دو حماسۀ منثور و منظوم مختارنامه JO - ادبیات پایداری JA - JRL LA - fa SN - 2008-6881 AU - فامیلیان سورکی, حسین AD - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 14 IS - 26 SP - 209 EP - 236 KW - رجز KW - حماسۀ دینی KW - مختارنامه KW - واعظ هروی KW - بیگلربیگی قاجار دولو DO - 10.22103/jrl.2022.3491 N2 - رجز یکی از شگرد‌های رزمی در جنگ و از عناصر مهم در نوع ادبی حماسه است و از گذشته‌های بسیار کهن در میدآنهای نبرد مرسوم بوده‌است. مختارنامه‌ها به دلیل پرداختن به شرح پهلوانی‌های قهرمانان و پهلوانانی که در انتقام از خون شهدای کربلا رشادت‌های بسیار از خود نشان داده‌اند، جزو آثار حماسی از نوع دینی مذهبی قرار می‌گیرند. پژوهش حاضر که به شیوۀ اسنادی- تحلیلی و بر مبنای مطالعۀ کتابخانه‌ای انجام شده‌است، در پی آن است که با بررسی رجز در مختارنامۀ عطاءالله‌بن‌حسام واعظ هروی و نسخۀ منظوم مختارنامۀ محمّدحسین‌خان بیگلربیگی قاجار دولو، به وجوه افتراق و اشتراک رجزهای این دو اثر بپردازد. مسئلۀ اساسی این جستار این است که رجزها در مختارنامه‌های یادشده از چه جهاتی به هم شبیه‌اند و در چه زمینه‎هایی با یکدیگر فرق دارند و چه عناصر بلاغی در آنها به‌کار رفته‌است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تفاخر به نژاد و قدرت و توانایی خویش، تهدید و ایجاد رعب و وحشت، تحقیر حریف، هماوردطلبی، نبرد سران، نام‌گویی و نام‌پرسی، ترغیب و تشجیع سربازان از مهم‎ترین آنهاست که صاحبان اثر با به کارگیری تشبیه، استعاره، کنایه، اغراق و ضرب‌المثل، سعی در خیال‌انگیزی و جذب مخاطب نموده‌اند. UR - https://jrl.uk.ac.ir/article_3491.html L1 - https://jrl.uk.ac.ir/article_3491_644dcc6a585c8d2747ab3b8a9af5499f.pdf ER -