نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 آموزش وپرورش-دبیر

چکیده

سرزمین ایران، همواره سرزمین حماسه، دلیریو شجاعت بوده‏است. حماسه‌های ملّی - مذهبی فراوان در اعصار گذشته و حال در خصوص تکریم قهرمانان ملّی - مذهبی به نظم در‏آمده و پهلوانی‌ها، رشادت‌ها، آرمان‌ها و خواست‌های ایرانیان را توصیف کرده‏اند.
ادبیّات پایداری (که شعر دفاع مقدّس، گونه‏ای از آن است) شاخه‌ای از درخت تنومند ادبیّات حماسی است که در هر روزگاری به شیوۀ خاصی نمود می‌یابد. اگرچه بین سروده‌ها با درون­مایه و مضمون مقاومتو پایداری در دوران دفاع مقدّس و پس از جنگ، با مضمون ادب حماسی کلاسیک، تفاوت‌هایی است، وجه اشتراکهمۀ آنها ظلم‏­‌ستیزی، مبارزه با استبداد داخلی، بیگانه‏ستیزی، عدالت‏خواهی و دعوت به ‌استقامت در برابر دشمن است.
اغلب سروده‌های آغازین جنگ و سال‌های دفاع مقدّس به قصد تهییج و ترغیب به نبرد و مقاومت و پایداری سروده‏شده‌اند؛ بنابراین مضمونی، رجز‏گونه دارند.
این مقاله، ضمن اشاره به کاربرد رجز در اشعار حماسی ادوار مختلف شعر فارسی، مقاصد و کارکردهای آن در اشعار دفاع مقدّس را بررسی کرده‏است. برای نیل بدین مقصود، ابتدا رجز در اشعار دفاع مقدّس استخراج گردیده، پس از آن مقاصد و کار‏کردهای رجز در این اشعار تحلیل شده‏است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Status of Ranting (War Cry) in the Poetry of Holy Defense

نویسندگان [English]

  • Ahmad Amiri Khorasani 1
  • esmat akraminya 2

1 Professor, Shahid Bahonar University of Kerman

2

چکیده [English]

 Iran has always been the land of valorous feats, courage and brevity. Many national and religious epics have been composed to appreciate national and religious heroes and to describe gallantry, brevity and goals. The poetry of Holy Defense is a branch of resistance literature – itself a branch of epic literature – reflecting in a unique way in different eras. Although there are differences between poems with the theme of resistance within Holy Defense and post-Holy Defense poetry, and those of classical epic literature, they have the common subject matters of fighting against cruelty, domestic despots, and foreign enemies, and also seeking justice and calling for resistance against enemy. Most poems, composed in the early years of Holy Defense, aim at encouraging and persuading for fighting and resistance; therefore, they are of epic nature. This study examines the function of ranting in the epic poetry of different eras of Persian poetry, including Holy Defense poetry. The rantings were first chosen and then analyzed.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Epic
  • (Ranting) War cry
  • Holy defense poetry
 
 الف: کتاب‌ها
1- آرین‌پور، یحیی. (1375). از صبا تا نیما (150 سال ادبیّات ایران). ج 2. تهران: زوار.
2- اکبری، منوچهر. (1371). نقد و تحلیل ادبیّات انقلاب اسلامی. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
3- امین‌پور، قیصر. (1363). در کوچۀ آفتاب. تهران: حوزۀ هنری.
4-.............، .......... (1372). آیینه‌های ناگهان. تهران: شاعر.
5- اصفهانی، ژاله. (1384). مجموعه اشعار. تهران: نگاه.
6 - الفراهیدی، خلیل بن احمد. (1367 ه.ق). العین. بیروت: مؤسسه العلمی المطبوعات.
7- باقری، ساعد. (1363). سوره، جنگ ششم. تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات
8 - بختیاری، نادر. (1370). هشت فصل عشق. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدّس.
9- بیگی‌حبیب‏آبادی، پرویز. (1386). حماسه‌های همیشه، ج 2 و 3. تهران: فرهنگ گستر.
10- ترابی، ضیاءالدین. (1384). شکوه شقایق. (نقد و بررسی شعرهای دفاع مقدّس) قم: سماء قلم.
11-حسینی، سیّد حسن. (1363). هم صدا با حلق اسماعیل. تهران: حوزۀ هنری.
12- ...........، ............... (1381). گزیدۀ شعر جنگ و دفاع مقدّس. تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات.
13- دهخدا، علی اکبر. (1372). لغت نامه. تهران: مؤسسۀ لغت نامه.
14 - سبزواری، حمید. (1367). دیوان اشعار. (جلد اوّل سرود درد) تهران: کیهان.
15-................، ......... (1368). سرود سپید. تهران: کیهان.
16- سنگری، محمّدرضا. (1380). نقد و بررسی ادبیّات منظوم دفاع مقدّس، ج3. تهران: پالیزان.
17- شاهرخی، محمود. (1367). مجموعه شعر جنگ به همراهی مشفق کاشانی. تهران: امیرکبیر.
18 - ..........، ............ (1376). تجلّی عشق. تهران: سرداران شهید
19 - عبدالملکیان، محمّدرضا. (1365). رباعی امروز. تهران: حوزۀ هنری.
20 - علایی، سعید. (1387). جریان شناسی شعر انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
21-کاظمی، محمّدکاظم. (1371). صبح در زنجیر. (جنگ شعر افغانستان)، تهران: حوزۀ هنری.
22-کافی، غلامرضا. (1389). شناخت ادبیّات انقلاب اسلامی. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدّس.
23- کاکایی، عبدالجبّار. (1376). نگاهی بر شعر معاصر ایران. تهران: عروج.
24- ..........، ............. (1380). بررسی تطبیقی موضوعات پایداری در شعر ایران و جهان. تهران: پالیزان.
25 - محدثی، مصطفی. (1375). هزار مرتبه خورشید. تهران: برگ
26- مردانی، نصرالله. (1370). خون نامۀ خاک. تهران: کیهان.
27-معین، محمّد. (1371). فرهنگ فارسی. ج 1. تهران: امیرکبیر.
28- ملعوف، لوئیس. (1379). المنجد فی اللغه. فرمان اسلام.
29- وسمقی، صدیقه. (1368). نماز باران. تهران: امیرکبیر.
ب: مقاله
1- کافی، غلامرضا. «ویژگی‌های سبکی منظومه‌های دفاع مقدّس». ادبیّات و زبان‌ها، ادبیّات پایداری. سال سوّم. پاییز 90 و بهار 91. شمارۀ 5 و6. صص 363-384.