نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی دانشگاه فرهنگیان، پردیس امام سجاد(ع) بیرجند

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

4 استاد گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

کتاب «از شرابه‌های روسری مادرم» اثری شاخص از سیدحسن حسینی (1335-1383) در زمینۀ ادبیّات آیینی است. حسینی در این کتاب با نگاهی نو در قالب شعر سپید، بر نقش الگویی زندگی و شهادت حضرت زهرا (س) در طی تاریخ تأکید کرده‌است. در این مقاله سعی شده‌است که به شیوۀ تحلیل محتوا، نشان داده شود که کدام ویژگی‌های ساختاری این اثر به نوشدن این نگاه کمک کرده‌است و از خلال آن ضمن تبیین محتوای اثر، زیبایی‌های ادبی آن نیز بیان شده‌است. در یک نگاه کلی در می‌یابیم که «روایت»، «تکرار»، «زبان شخصی»، «نماد و کلیت» و «ایده و شکل ذهنی» و به‌ویژه تکنیک نقاب، عنصرهای اصلی سازندۀ شعر اوست؛ بنابراین، هر یک از موارد توضیح داده شده‌است؛ سپس زبان از چهار جنبۀ آوایی، واژگانی، نحوی و معنایی بررسی شده و در زیر شاخۀ معنایی، پاره‌ای از مفاهیم اصلی شعر را که شاعر با استفاده ازتنوع تعابیر و تصاویر بیان کرده، به عنوان نمونه به طور مبسوط تشریح شده‌است. به این ترتیب این نوشته، تأثیر «چگونه گفتن» را بر «چه گفتن» و نقش آفرینش‌های ادبی را در ابلاغ موفق یک مفهوم آشنا، نشان داده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Aesthetic Look towards Life and Death from Fatima al-Zahra’s Viewpoint in the Book "Az sharabe-haye Roosari-e Madaram" (From the Tassels of My Mother’s Scarf)

نویسندگان [English]

  • ... ... 1
  • ... ... 2
  • ... ... 3
  • ... ... 4

1

2 ...

3 ...

4 ...

چکیده [English]

The book “Az Sharabe-haye Roosari-e Madaram”(From the Tassels of My Mother’s Scarf) is an outstanding work of Sayyed Hassan Hosseini (1956-2004) in the field of religious literature. In this book, written in blank verse, Hosseini has adopted a new point of view to emphasize Hazrat-e Zahra’s life and martyrdom as a role model throughout history. This paper tries to determine the structural features, which have formed this new point of view by using the method of content analysis. Meanwhile, besides clarifying the content of this work, its aesthetics has been expressed. Taking a look at this book, it becomes evident that “narration”, “repetition”, “personal language”, “symbol and generality”, “idea and mental form”, and especially the “mask technique” are the main element forming his poem. Therefore, all these aspects have been discussed, and his language is studied from different aspects: phonetics, lexical, syntax and semantics. While studying the sematic aspect of the work, some of the main concepts of his poem, which have been expressed by using the variety of words and images, have been explained in detail. In so doing, the effect of “how to say” rather than “what to say”, and the role of literary creations in successful expression of a new concept have been demonstrated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sayyed Hassan Hosseini
  • Az Sharabe-haye Roosari-e Madaram(From the Tassels of My Mother’s Scarf)
  • Hazrat Zahra (PBUH)
  • Life and death
  • Literaly Aesthetics
  1. الف. کتاب‌ها

    1. امین‌پور، قیصر. (1382). گزینۀ اشعار. تهران: مروارید.

    2. ___________. (1386). سنّت و نوآوری در شعر معاصر. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

    3. پورنامداریان، تقی. (1391). خانه‌ام ابری است. چاپ چهارم. تهران: مروارید.

    4. ___________. (1381). سفر در مه. تهران: نگاه.

    5. حداد، علی. (1986). اثر التراث فی الشعر العراقی الحدیث. بغداد: دارالشؤون الثقافیه.

    6. حسینی، سیدحسن. (1364). همصدا با حلق اسماعیل. تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی.

    7. ___________. (1371). گنجشک و جبرئیل.تهران: نشر افق.

    8. ___________. (1388). از شرابه‌های روسری مادرم. تهران: انجمن شاعران ایران.

    9. ___________. (1392). سکانس کلمات. تهران: نشر نی.

    10. روزبه، محمدرضا. (1391). ادبیّات معاصر ایران (شعر). تهران: نشر روزگار.

    11. ______________. (1390). بوطیقای کلاسیک. تهران: سخن.

    12. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1370). موسیقی شعر. چاپ سوم. تهران: آگاه.

    13. صنعتی، محمد. (1393). مرگ. تهران: انتشارات سازمان اوقاف و امور خیریه.

    14. ضیف، شوقی. (1376). پژوهش ادبی. ترجمه: عبدالله شریفی خجسته. تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.

    15. عباس، احسان. (2001). اتّجاهات الشعر العربی المعاصر. عمان: دارالنشر و التوزیع.

    16. عباس، حسن. (1998). خصائص الحروف العربیة و معانیها. دمشق: اتّحادالکتاب العرب.

    17. فتوحی، محمود. (1393). بلاغت تصویر. تهران: سخن.

    18. کاظمی، محمدکاظم. (1377). روزنه. مشهد: ضریح آفتاب.

    19. معتمدی، غلامحسین. (1372). انسان و مرگ. تهران: نشر مرکز.

    20. میرصادقی، میمنت. (1373). واژه‌نامۀ هنر شاعری. تهران: میهن.

    21. وحیدیان کامیار، تقی. (1388). بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی. چاپ چهارم. تهران: سمت.

       

    ب. مقاله‌ها

    1. الیوت، تی. اس. (1373). «دین و ادبیّات». ترجمه: زهره خطیبی. فصلنامۀ هنر. شماره 26. صص (شماره صفحه). هنر. شماره 26، صص 413-420.

    2. ایران‌زاده، نعمت‌الله و رحیمیان، افسانه. (1387). «بن‌مایه‌های شهید و شهادت در شعر سید حسن حسینی». فصلنامۀ خط اول. شمارۀ 7. صص 85-104.

    3. ذوالفقاری، محسن. مشیدی، جلیل و همکاران. (1394). «فضا سازی در شعر انقلاب»، نشریه ادبیّات پایداری. سال هفتم. شمارۀ دوازدهم. صص 123-145.

    4. رضایی، مهناز. (1392). «تصویر مرگ و زندگی در شعر معاصر ایران». پژوهش ادبیّات جهان. دوره 18. شمارة 2. صص 159-170.

    5. طاهری، حمید و رحمانی، مریم. (1390). «تصویر در شعر سپید». نشریّۀ ادب پارسی معاصر. سال اول. شمارۀ دوم. صص 89-114.

    6. تقی‌دخت، محمدرضا. (1384). «گنجشک و جبرئیل، راهبرد شعر نو مذهبی». مجلّة شعر. شمارۀ 4. صص 34-36.

    7. فتوحی، محمود. (1387). «شکل و ساخت شعر شفیعی» در سفرنامۀ باران. ویراستة حبیب الله عباسی. چاپ دوم. تهران: سخن. صص197-230.

    8. قدوسی، کامران و صدقی، حامد. (1393). «کارکرد محوری نقاب دینی در شعر شاملو و آدونیس». پژوهش‌های ادبیّات تطبیقی. دورۀ 2. شمارة 1 (پیاپی 3). صص 1-26.

    9. عباسی، حبیب‌الله. (1385). «کارکرد نقاب در شعر (همراه با تحلیل دو نقاب در شعر م. سرشک)». مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. سال 39.  شمارة 152. صص 155-173.

    10. محدثی خراسانی، مصطفی. (1383). «علمدار شعر شیعی». شعر (ویژه‌نامۀ سیدحسن حسینی). سال دوازدهم. شمارة 35. صص 115-117.

    11. نجفی ایوکی، علی. (1390). «درآمدی برنقاب و کارکرد آن در شعر معاصر عربی». ادب عربی. شمارة 1. سال 3. شمارۀ پیاپی 3. صص 115-134.

    12. یثربی، یحیی.(1390).«مرگ و مرگ‌اندیشی» در مجلّة قبسات، شمارة19. صص111-125