نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دبیر / آموزش پرورش

چکیده

اشعار آیینی و رضوی شاعران متعهد و دوستدار اهل بیت ایرانی، جلوه‌گاهِ نمود نور روز‌افزون مشعل عشق به اهل بیت پیامبر(ص) است. شعر محمد تقی بهار، شاعر بنام مشروطه، سرشار از حس عاطفه و آیینۀ درد مردمانِ به ستوه‌آمده از ظلم حکوت استبداد است. اشعاری از دیوان شعر این شاعر اختصاص به مدح و منقبت امام رضا (ع) دارد. این جستار بر آن است که اشعار رضوی بهـــار را از منظر نقد درون‌متنی (زبان؛ اندیشه؛ صورخیال و عاطفه) به روش توصیفی– تحلیلی مورد بررسی قراردهد؛ زیرا با بررسی این عناصر، بهتر می‌توان به نوع نگرش و اندیشة پایداری شاعر در این نوع شعر (شعر رضوی) پی‌برد. بنا بر نتیجة پژوهش، حرکت و جنبش تصاویر، عدم گسستگی بین صورخیال و اندیشه در شعر رضوی بهار به تناسب دوره-های شعری وی، کاملاً عینی و مشهود است. از تمام ظرفیت‌های زبان مجازی چون: تشبیه؛ استعاره؛ کنایه؛ اغراق و مجاز بهره‌می‌گیرد. عاطفۀ شعر به اقتضای زمان شاعر تغییر می‌یابد؛ درون‌مایه نگرش‌های احساسی و عاطفی اشعار رضوی وی نیز به تناسب دوره‌های شعرش: مدح؛ امامت‌مداری؛ انتقاد از وضع موجود و دشمن‌ستیزی؛ تشویق روحیة وطن‌خواهی و دفاع از سرزمین در مقابل بیگانگان؛ ترساندن عوامل ظلم؛ ریشخند نسبت به حاکمان و اعمال آنها؛ تأسف و اندوه از ستم حاکم است .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Razavi Poems of Mohammad Taghi Bahar Due to Intertextuality

چکیده [English]

Custom and Razavi Poems and devoted Poets who are interested in Ahl Beyt are manifestation of increasing torch of loving messenger's relatives. Mohammad Taghi Bahar's poems, the well known constitutional poet abounded with emotions, the mirror of people's pains who were harassed by dominating cruel government. The poems of his Divan poems are devoted to Imam Reza's praising and Bahar's Razavi poems are intertextual of language, reflection, figurative imaginary and emotion due to descriptive-analytical method, because after examining the elements, it is better to say the kind of his approach and his resistant thoughts of Razavi poems are visible. The conclusions show that movement of pictures, the un-continuous figurative imaginary of Razavi poems refer to the career concerning with simile, metaphor, allusion, hyperbole, metonymy. The poet's emotion changes due to time, therefore, the theme of his poems, his emotions of Razavi poems including; praising, Imam-based, criticism of present time, fighting with enemy, encouraging pathriatic feeling, defending land in front of strangers, to fear of common people of cruelty, mocking cruel, pity for cruelty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bahar
  • Razavi Poem
  • Resistance literature
  الف.کتاب­ها
1- آژند، یعقوب. (1385). تجدد ادبی در دوره مشروطه. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
2- بصیری، محمدصادق. (1388). سیر تحلیلی شعر مقاومت در ادبیّات فارسی. ج 1. کرمان: نشر دانشگاه شهید باهنر.
3- بهار، محمد تقی. (1380). دیوان اشعار. ج 1. چ دوم. تهران: توس.
4- تولستوی، لئون. (1388). هنرچیست. ترجمة کاوه دهگان. چ چهاردهم. تهران: امیرکبیر.
5- پورنامداریان، تقی. (1380). در سایه آفتاب. تهران: سخن.
6- ــــــــــــــــــــــ.. (1381). سفر در مه. چ دوم. تهران: نگاه.
7- حسن­لی، کاووس. (1386). گونه­های نوآوری در شعر معاصر. چ دوم. تهران: ثالث.
8- حسینی، سیدحسن. (1365). براده­ها(مجموعه­ای از تأملات اجتماعی و ادبی). تهران: برگ.
9- زرقانی، سیدمهدی. (1383). چشم­انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث با همکاری انتشارات دبیرخانه شورای گسترش زبان و ادبیّات فارسی.
10- زرین­کوب، حمید. (1367). مجموعه مقالات. تهران: انتشارات علمی و معین.
11- زنجانی، برات. (1377). صورخیال در خمسه نظامی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
12- ریچاردز، آیور آمسترانگ. (1388). اصول نقد ادبی. ترجمۀ سعید حمیدیان. چ دوم. تهران: علمی فرهنگی.
13- شفیعی­کدکنی، محمدرضا. (1380) ادوار شعر فارسی. تهران: سخن.
14- ــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1378). صورخیال در شعر فارسی. چ هفتم. تهران: آگاه.
۱۵- عابدی، کامیار. (۱۳۹۰). به یاد میهن: زندگی و شعر ملک الشعرای بهار. تهران: ثالث.
1۶ ـ علوی مقدم، محمد و اشرف­زاده، رضا. (1376). معانی و بیان. تهران: سمت.
1۷- علی­پور، مصطفی. (1378). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
1۸- فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. چ اول. تهران: سخن.
1۹- کزازی، میرجلال­الدین.(1368). زیباشناسی سخن پارسی«بیان». تهران: کتاب ماد وابسته به نشر مرکز.
۲۰- یونگ، کارل گوستاو. (1372). جهان­نگری. ترجمة جلال ستاری. تهران: انتشارات توس.
ب. مقاله­ها
1- اسعدی فیروزآبادی، مریم. (پاییز1392). «زبان و شیوه بیان در اشعار ناسیونالیستی بهار و عشقی». پژوهشنامه علوم سیاسی. سال هشتم، ش چهارم، صص 151-181.
2- تجلّیل، جلیل و بیگلر، محمدتقی. (زمستان 1389). «بلاغت تصویر در دیوان اشعار محمدتقی بهار». فصل­نامه تخصصی ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. ش28، صص106-73.
۳- سنگری، محمدرضا. (1383). «ادبیّات پایداری». مجلة شعر. ش29، صص53- 45.
۴- محسنی نیا، ناصر و پور­یزدان­پناه­کرمانی، آرزو. (1388). «بررسی مدایح نبوی در شعر جمال الدین عبدالرزاق و احمد شوقی». پژوهش­نامۀ زبان و ادبیّات فارسی. ش سوم، دوره اول، صص58- 39.
۵- محمدی، گردآفرین و حسامپور، سعید. (1394). «تجلّی بن­مایه­های منقبت رضوی در شعر ملک‌الشعرای بهار. در عهد جانان (مجموعه مقالات همایش علمی، پژوهشی امام رضا (ع) در آیینة ادبیّات معاصر)، ویراستة خلیل کهریزی، 228- 199. کرمانشاه: گلچین ادب.