نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه اصفهان
چکیده
گونة مقاومت، یکی از گونه‌هایی است که به شکل تئوری در عصر جدید مورد بحث و بررسی قرارگرفته‌است، اما این به معنای به‌وجود‌آمدن آثاری از‌این‌دست در عصر جدید و نبودِ نمونه‌های کلاسیک آن نیست. در ادبیات کلاسیک ما، به خاطر شرایط اقلیمی ایرانشهر نمونه‌های بسیاری از این گونه با مضامین گوناگون، به شکل ملی _ میهنی و نمونه‌های دیگر از این گونه، وجود ماهوی داشته‌است. بهترین مدعای ما در این زمینه شاهنامه است که تار و پود آن در لایه‌های زیرین و رویین آگنده‌است از مضمون‌های دعوت به پایداری است و جالب اینکه این مضامین تاریخ مصرف ندارند و به شکل موازی در تمامی اعصار قابل دریافت و استفاده و بارگذاری‌اند. ما نیز در این وجیزه با کمک علل اربعة ارسطویی و تحلیل لایه‌های شعر، این گونه را در بوتة تحلیل و بررسی قرار داده‌ایم و سعی در تبیین و اثبات مضامین مقاومتی شاهنامه که آن‌هم در لایه‌های متنوع و با کارکردهای متفاوت پیچیده شده‌است، داریم تا نهایتاً به این نتیجه برسیم که مقاومت ایران و ایرانی مسئله‌ای به قدمت این مرز و بوم است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Explanation of Resistance Genre in the Framework of Aristotle’s Four Causes based on Shahname
چکیده [English]
Resistance is one of the genres which has been considered theoretically in the new era. However it does not mean the creation of similar works in the new era and the lack of its classic types. Considering the climatic and regional conditions of Iran, different national- patriotic examples can be seen in our classic literature. Other examples have been of substantive nature. Shahname can be considered as the best type in this regard, for in its superficial and deep layers, it is full of messages that invite people to resist. Interestingly, these messages are not just for a special point in time, but they can be understood and used in parallel in all periods. In this paper, we intend both to study and analyze this genre using Aristotle’s Four Causes and analyze different strata of the poem. We also try to explain and demonstrate resistance messages of Shahname that are covered in different layers and have diverse functions. Finally we conclude that Iran and Iranian resistance is rooted in their history.
کلیدواژه‌ها [English]
- Typology
- resistance genre
- Ferdowsi
- Shahname
- four causes
الف) کتابها
-
قرآن مجید. ترجمة محمد مهدی فولادوند. نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-
آدمیت، فریدون. (1357). اندیشههای میرزا آقا خان کرمانی. تهران: طهوری.
-
اسدی طوسی. (1317). گرشاسپنامه. به اهتمام حبیبب یغمایی. تهران: بروخیم.
-
اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات. ترجمة فرزانه طاهری. چاپ دوم. تهران: آگه.
-
امیریخراسانی، احمد. (1391). مقدمة نامة پایداری. نامة پایداری(مجموعه مقالات سومین کنگرة ادبیّاتپایداری).کرمان: اداره حفظ آثارونشرارزشهایدفاعمقدّسکرمان.
-
انوری، اوحدالدین. (1364). دیوان انوری. به اهتمام و تصحیح محمدتقی مدرس رضوی. چاپ دوم. تهران: علمی- فرهنگی.
-
بصیری، محمد صادق. (1388). سیر تحلیلی شعر مقاومت در ادبیّات فارسی (جلد اول). کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنرکرمان.
-
بنداری، ابوالفتح بن علی. (1970). الشاهنامه. مصحح: الدوکتور عبدالوهاب عزام.
-
ترابی، ضیاالدین.(1389).آشنایی با ادبیّات مقاومت جهان. تهران: پژوهشگاه و علوم معاصر.
-
حافظ، شمسالدین محمد. (1362). دیوان. تصحیحخانلری. تهران: خوارزمی.
-
خاقانی، افضلالدین. (1388). دیوان خاقانی. تصحیح ضیاءالدین سجادی. چاپ نهم. تهران: زوّار.
-
دستغیب، عبدالعلی. (1385). بنیادها و رویکردهای غرب. شیراز: نوید.
-
سیف فرغانی. (1364). دیوان اشعار. تصحیح ذبیح الله صفا. چاپ دوم. تهران: فردوس.
-
شمیسا، سیروس. (1373). انواع ادبی. تهران: فردوس.
-
شیخاحمد جام. (1365). دیوان شیخ احمد جام. تصحیح احمد کرمی. تهران: ما.
-
عنصرالمعالی، کیکاووس. (1390). قابوسنامه.تصحیح یوسفی. تهران: علمی-فرهنگی.
-
فرای، نرتروپ. (1391). تحلیل نقد. ترجمه صالح حسینی. تهران: نیلوفر.
-
فردوسی، ابوالقاسم.(1386). شاهنامه. دفتر اول. تصحیح خالقی مطلق. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
-
_________________. دفتردوم ___________________________
-
_________________. دفترچهارم _________________________
-
_________________. دفترپنجم___________________________
-
________________. دفتر هشتم __________________________
-
کسایی مروزی. (1381). کسایی مروزی زندگی، شعر و اندیشه او. تحقیق محمد امینریاحی. چاپ دهم. تهران: علمی.
-
لوکاچ، جورج. (1382). جان و صورت. ترجمه رضا رضایی. تهران: ماهی.
-
مختاری، عثمان. (1391). دیوان. به اهتمام همایی. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
-
معزی. (1362). دیوان کامل. تصحیح ناصر هیری. تهران: مرزبان.
-
مولوی، جلالالدین. (1387). کلیات شمس ج1و2. تصحیح فروزانفر. تهران: نگاه.
-
ــــــــــــــــــ. (1362). مثنوی معنوی. به تصحیح نیکلسون تهران: امیرکبیر.
-
ناصرخسرو، ابومعین.(1389). دیوان ناصرخسرو. با مقدمة تقیزاده. تهران: نگاه.
-
نصیرالدین توسی، محمد. (1326). اساسالاقتباس. تصحیح مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
-
نظامی، الیاسبنیوسف. (1387). هفتپیکر. تصحیح و حواشی وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان. چاپ هفتم. تهران: قطره.
-
نظامیعروضی.(1382). چهارمقاله. تصحیح علامه محمد قزوینی. تهران: جامی.
-
ولک، رنه. (1373). تاریخ نقد جدید. جلد دوم. ترجمة اربابشیرانی. تهران: نیلوفر.
-
......... و وارن، آستین. (1373). نظریه ادبیّات. ترجمة موحد و مهاجر. تهران: علمی.
-
یادگار زریزان. (1387). متن پهلوی و ترجمه فارسی. اهتمام ماهیار نوابی. تهران: اساطیر.
-
یاکوبسن. (1381). زبانشناسی و شعرشناسی، در زبانشناسی و نقد ادبی. ترجمه حسین پاینده. چاپ دوم. تهران: نی.
-
یوسفی، غلامحسین. (1368). فرخی سیستانی. تهران: علمی.
ب. مقالات
-
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (الف، 1352). «انواع ادبی در شعر فارسی». مجلة خرد و کوشش. دورة چهارم. صص 119-96.
-
......................................... (ب،1352). «تلقی قدما از وطن». کتابالفبا. تهران: انتشارات امیرکبیر، صص1-26.
-
)