نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری

2 استاد دانشگاه شهرکرد و رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی

3 استاد مدعو دانشگاه چادگان

چکیده

ادبیات مقاومت به عنوان یک نوع ادبی، پیشینه‌ای دیرینه دارد و از زمان پیدایش ادبیات، دوشادوش آن حرکت کرده‌است. در میان شاعران برجستۀ این نوع ادبی در ایران، قیصر امین‌پور جایگاه ویژه دارد و زبان شعری این شاعر متمایز از زبان شعری معاصرینش است که دلیل این تمایز، توجه و تمرکز او بر جنبه‌های مختلف زبان و به خصوص مقولۀ آرکائیسم در شعر است. آرکائیسم یا باستان‌گرایی نشانگر گرایش شاعران به صرف و نحو کهن در زبان شعر و بازتاب آن در سطح واژگان و ساختارهای نحوی است. در این پژوهش به سطح واژگانی ( اسم، صفت، قید، فعل، حرف) آرکائیسم در مجموعۀ کامل اشعار قیصر امین‌پور پرداخته شده‌است که در این بررسی هم کارکرد و انگیزۀ انتخاب واژگان کهن و هم ساختمان این واژگان مورد توجه قرار گرفته‌است. هدف این پژوهش روشن ساختن کارکرد و ساختار واژگان آرکائیک مورد استفادۀ این شاعر و چگونگی ارتباط میان زبان و دیدگاه وی در اشعارش است. نتایج به دست آمده با استفاده از روش توصیفی و کتابخانه‌ای و تحلیل بیت‌ها و آمارگیری، بیانگر این است که شاعر در گزینش واژگان آرکائیک خود غالباً جنبه‌های حماسی، عرفانی، موسیقایی، بلاغی و شاعرانه را مورد توجه قرار داده و زبان امروزی را با الگوهای کهن تطبیق داده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Archaism of words in the lyrics Kaiser Aminpoor

نویسنده [English]

  • amin banitalebi 1

چکیده [English]

Resistance literature as a literary genre has a long history and since the birth of literature, moved alongside it. Kaiser Aminpoor has special place among the prominent poets of this kind of literature in Iran and his poetic language distinct from poetic language of his contemporaries that the reason for this distinction is his focus on different aspects of language and particularly the issue of archaism in poetry. Archaism is indicative of the ancient poets grammar in the language of poetry and its reflection in the words and syntax. In this study, has been paid to level of the lexical archaism (noun, adjective, adverb, verb, word) in full array Lyrics Kaiser Aminpoor that in the present study is considered the performance and motivation of choice of ancient words and vocabulary building. The aim of this study is to elucidate the function and structure of the ancient vocabulary used by the poet and the relation between language and his views on poetry.the results achieved by using of the way descriptive and library and analysis lines and survey, indicates that poet is considered in his choice of words of ancient often aspects epic, mystical, musical, rhetorical and poetic and is adapted modern languages with ancient patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lexical archaism
  • Resistance literature
  • Highlighting
  • Kaiser Aminpoor
الف. کتاب‌ها
1-امین‌پور، قیصر. (1390). مجموعۀ کامل اشعار. چاپ هفتم. تهران: مروارید.
2- باقری، سعید. (1379). شعر امروز. قم: نشر المهدی.
3- بهار، محمدتقی. (1375). سبک‌شناسی. چاپ هشتم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
4- پورجافی، علی‌حسین. (1387). جریان‌های شعری معاصر از کودتا تا انقلاب. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
5- داد، سیما. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوم. تهران: مروارید.
6- شمیسا، سیروس. (1368). نگاهی تازه به بدیع. تهران: نشر فردوس.
7- شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1384). موسیقی شعر. چاپ دهم. تهران: آگاه.
8- صفوی، کورش. (1373). از زبانشناسی به ادبیّات. تهران: نشر چشمه.
9- کافی، غلامرضا. (1389). شناخت ادبیّات انقلاب اسلامی. تهران: بنیاد حفظ آثار و حفظ ارزش‌های دفاع مقدّس.
10- علی‌پور، مصطفی. (1378). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
11- محمدی روزبهانی، محبوبه. (1389). «قسم به نخل، قسم به زیتون» (بررسی تطبیقی شعر مقاومت ایران و فلسطین). تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های اسلامی.
12- یوشیج، نیما. (1363). حرف‌های همسایه. چاپ پنجم. تهران: دینا.
ب. مقاله‌ها
1-احمدپور، علی. (1387). «زبان و کاربردهای باستان‌گرایانه در اشعار مهدی اخوان‌ثالث». نشریۀ ادبیّات فارسی. دورۀ پنجم. شمارۀ 19. صص 98- 87.
2- بهمنی‌مطلق، یدالله و رهایی، اسماعیل. (1390). «رویکردی صورت‌گرایانه بر شعر قیصر از منظر هنجارگریزی». نشریۀ زبان و ادبیّات فارسی. دورۀ 19. شمارۀ 71 (پیاپی16). صص 28-7.
3- صهبا، فروغ. (1384). «کهن‌گرایی واژگانی در شعر اخوان». فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیّات فارسی. دورۀ جدید. شمارۀ 5. صص64-41.
4- عالی، یوسف. (1387). «غم غربت در شعر معاصر». نشریۀ علمی پژوهشی گوهر گویا. سال دوم. شمارۀ ششم. صص 180-156.
5- محمدنژاد عالی‌زمینی، یوسف. (1390). «باستان‌گرایی واژگانی در شعرهای آزاد نیما و خاستگاه‌های آن». نشریۀ ادبیّات پارسی معاصر. دورۀ 1. شمارۀ 2 (پیاپی 2). صص 114-89.
6- مدرسی، فاطمه و احمدوند، غلامحسین. (1384). «بازتاب باستان‌گرایی در اشعار نیمایی اخوان». مجلۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی اصفهان. شمارۀ 41. صص 72-45.
پایان‌نامه‌ها
1-کلاهچیان، فاطمه. (1386). «نوستالژی دلتنگی برای گذشته در شعر کلاسیک عرفانی». پایا‌ن‌نامۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی. دانشگاه تربیت معلم تهران.