نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

طنز نوعی ادبی‌است که، جنبه‌های بد رفتارهای بشری، ضعف‌های اخلاقی و فسادهای اجتماعی و یا اشتباهات انسان را به شیوه‌ای تمسخر‌آمیز و اغلب غیر‌مستقیم بازگو‌می‌کند و هدف آن اصلاح‌است. گاهی اغلب جوامع دچار مشکلات و رنج‌های اجتماعی، سیاسی و... شده و یا حاکم و مردم آن جامعه دچار مفاسد اخلاقی می‌شوند؛ در چنین شرایطی طنز با کارکرد‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و... در قالب‌های مختلف از جمله شعر به رسالت خود می‌پردازد و شاعران طنزپردار آثاری را به‌وجودمی‌آورند؛ که این سؤال مطرح‌می‌شود، آیا با تولید این همه اثر طنز در شعر انقلاب اسلامی که در هیأت طنز سیاسی، اجتماعی و البته طنز زبان‌گرا فرانمودند، ساخت‌های بدیع و تازه‌ای در این‌ کارها قابل ردیابی، دسته‌بندی و بازشناخت پدیدآمده‌است؟ در این پژوهش با تحلیل آثاری برگزیده از شاعران طنزپرداز انقلاب، کاربست برخی از ساخت‌های تازه در شعر طنز انقلاب بررسی و مشخص‌شده‌است؛ آن‌ هم ساخت‌های خاص که باز کمتر بدان‌ها توجه‌‌شده‌است و در ساحت شعر طنز انقلاب توجه‌انگیزند. ساخت‌هایی چون قالب‌ فراغزل، آشفته، شعر فرانو، کوتاه‌سروده‌ها (ترانک و آنک) گویش‌های محلی، زبان محاوره و ترانه‌گون، طرفه‌کاری‌، انواع نقیضه‌ها، نظیره، بازی‌های زبانی و... بایددانست، بررسی کاربست ساخت‌های نوِ شعر طنز انقلاب درحقیقت تشریح یکی از عمده‌ترین بسترهای طنز انقلاب محسوب‌ و مشخص‌می‌شود که طنزپردازان انقلاب بنا به سلیقه‌ جامعۀ امروزی و تنگی مجال، برای سرودن اشعار طنز خود استفاده‌کرده‌اند. افزودن بر لطف کلام و تأثیر آن، فاصله‌گرفتن از برخی شگردهای دست‌پرسوده و همگرایی ساخت و معنا از دلایل پدیدآمدن برخی از این شگردهاست که به نوعی یافته این مقاله به‌حساب‌می‌آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

"Evaluate the implementation of some new methods in satire poem Of Islamic Revolution of Iran"

نویسندگان [English]

  • masume taheri
  • gholamreza kafi

shiraz university

چکیده [English]

Satire is a literary work that speaks about bad aspects of human behavior, moral weaknesses and social corruptions or, it shows human errors ironically and indirectly. Its sole purpose is to adjust society. Sometimes communities suffer from social, political, economic problems or governor and people of that community are involved in moral reprobation. Under this circumstance, Satire by its various functions such as political, social, etc… accomplishes its purpose by the works of poets and authors of this field. the question arises whether the production of this all work humor poetry Islamic Revolution in the Valley of political satire, social satire and of course language oriented emerged, new infrastructure and new traceable in these things, the category and the recognition of the have generated. This study, with the analysis of selected works of the Satirists of Islamic Revolution, the application of new methods in Satire of Islamic Revolution study and define. That kind of methods which has been less considered so far, and now they are worthy of attention. Methods like Ultra sonnet, Ashofte*, Ultra-modern poetry, short poems: Taranak*(short song), Anak*(short poem), local dialects, colloquial and song-like language, Tarfe kari*, all types of Parodies, word plays and …. It must be understood that make use of new satirical methods, indeed is the description of the main basis of Islamic Revolution Satire that Satirists of the Revolution according to the taste of modern society and lack of time and vice versa used and use the short forms for their satirical poems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Revolution satirist
  • Revolution Satire
  • some of new methods
  • implementation
الف.کتاب­ها
1- آدینه­زاده، حسن. (1391). یک بغل طنز کمی آسایش. چاپ اول. مشهد: سخن­گستر.
2- آرین­پور، یحیی. (1387). از صبا تا نیماج2. چاپ چهارم. تهران: زوار.
3- احمدی، عباس (1394). مخزن الاشرار. تهران: سوره مهر.
4- اکسیر، اکبر. (1390). بفرمایید بنشینید صندلی عزیز. چاپ­چهارم. تهران: مروارید.
5- اکسیر، اکبر. (1391). پسته لال سکوت دندان­شکن است. چاپ­ششم. تهران: مروارید.
6- اکسیر، اکبر. (1392الف). ملخ­های حاصلخیز. چاپ چهارم. تهران: مروارید.
7- --، --.(1392ب). زنبورهای عسل دیابت گرفته­اند. چاپ نهم. تهران: ابتکار نو.
8- بیابانکی، سعید. (1391). هی شعر تر ­انگیزد. تهران: سپیده باوران.
9- بیابانکی، سعید. (1393). سکته ملیح. تهران: شهرستان ادب.
10- حاجی­حسینی، محمد. (1385). بهارستان طنز. تهران: طرح آینده.
11- حالت، ابوالقاسم. (1371). بحر طویل­های هدهد میرزا. تهران: کتابخانه سنایی.
12- خوش­عمل، عباس. (1373). پا تنوری. تهران: اطلاعات.
13- جوادی، حسن. (1384). تاریخ طنز در ادبیّات فارسی. تهران: کاروان.
14- جوادی، خلیل. (1392). بهشت بی­امکانات. تهران: مؤلف.
15- جوادی، خلیل. (1393). خیابان خواب­ها. چاپ چهارم. تهران: مؤلف.
16- داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوم. تهران: مروارید.
17- رستگار فسایی، منصور (1380). انواع شعر فارسی. چاپ دوم. شیراز: نوید.
18- روزبه، محمدرضا. (1379). سیر تحول غزل فارسی. تهران: روزبه.
19- زارعی، ناصر. (1389). شوخ­طبعی­ها و طنزها. تهران: عقیل.
20- زرویی نصرآباد، ابوالفضل. (1390). اصل مطلب. چاپ سوم. تهران: همشهری.
21- سلیمان­پور ارومی، سعید. (1392). خنده­های فالش. تهران: سوره مهر.
 22- سلیمانی، محسن. (1391). اسرار و ابزار طنز­نویسی. تهران: سوره مهر.
23- سلیمانی، آزاده، باقرشاهی، زهرا و همکاران. (1387). معجزه شعر طنز. تهران: ثالث.
 24- شمیسا، سیروس. (1383). انواع ادبی. تهران: میترا.
25- صابری­فومنی، کیومرث. (1369الف). گزیده دو­کلمه حرف حساب. تهران: سروش.
26- صابری­فومنی، کیومرث. (1369ب). سالنامه گل­آقا. ایران­چاپ.
27- صابری­فومنی، کیومرث. (1374). سالنامه گل آقا. سال6، شماره 38.
28- صدر، رویا. (1381). بیست سال با طنز. چاپ اول. تهران: هرمس.
29- صلاحی، عمران. (1382). گزینه اشعار طنز­آمیز. تهران: مروارید.
30- فاضلی شهربابکی، افسر. (1393). آنک­ها. تهران: فصل پنجم.
31- فیض، ناصر. (1391). نزدیک ته خیار. چاپ سوم. تهران: سوره مهر.
32- فیض، ناصر. (1392الف). املت دسته­دار. چاپ ششم. تهران: سوره مهر.
33- --، --. (1392ب). فیض­بوک. چاپ دوم. تهران: سوره مهر.
34- قزوه، علی­رضا. (1387). از نخلستان تا خیابان. چاپ­ دوازدهم. تهران: سوره مهر.
35- کافی، غلامرضا. (1389). آشنایی با ادبیّات انقلاب اسلامی. تهران: بنیاد حفظ و نشر ارزش­های دفاع مقدّس.
36- کافی، غلامرضا. (1393الف). پژوهشنامۀ ادبیّات انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس ج2. چاپ اول. تهران: مجتمع فرهنگی­عاشورا.
37- لبش، علی­رضا. (1391). خنده در مراسم تدفین. چاپ دوم. تهران: سوره مهر.
38- منصوری، بهنام. (1391). قهوه تلخ با شهد لبخند. تهران: بهار سبز.
39- موسوی، سید عبدالجواد. (1385). کتاب طنز 3. تهران: سوره مهر.
40- موسوی، سید عبدالجواد. (1388). کتاب طنز5. چاپ اول. تهران: سوره مهر.
41- مهدی­نژاد، امید. (1391). قهوه قند پهلو. چاپ سوم. تهران: سوره مهر.
42- مهدی­نژاد، امید. (1392). یک بغل کاکتوس. چاپ چهارم. مشهد: سپیده­باوران.
43- مهدی­نژاد، امید. (1393). جغور بغور. چاپ اول. مشهد: سپیده باوران.
44- مهر، هانا. (1391). ادویه برای گوشت­های تلخ. تهران: مروارید.
45- همایی، جلال­الدین. (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ ­پانزدهم. تهران:  هما.
46- در حلقه رندان1. (1388). دفتر حوزه هنری. چاپ سوم. تهران: سوره مهر.
ب. مقاله­ها
47- حقیقت، مریم. (1390). «تبیین پسا غزل». مجله ادبی وازنا. 26 مهر.
48- سروش راد، سعید. (1390). «پلی­فونی در شعر». مجله ادبی وازنا. 26 مهر.
49- شهدادی، احمد. (1384). «زبان معیار: تعریف و نشانه». پژوهش و حوزه. شماره 23 و 24، صص 58-81..
50- طاهری، قدرت­الله. (1387). «نگاهی به جریان­های شعری فعّال در عصر انقلاب اسلامی». کتاب ماه ادبیّات. شماره 22، صص 41- 28.
51- کافی، غلامرضا (1393ب). «موسیقی­ کناری در فراغزل». مجله­ شعر. شمارۀ 72، صص 145- 128.
ج. پایان­نامه­ها
52- طاهری، معصومه. (1393). جایگاه طنز در شعر انقلاب اسلامی ایران. به راهنمایی دکتر غلامرضا کافی. دانشگاه شیراز.
53- یوسفی، عبدالحمید. (1390). بررسی محتوا و شگردهای طنز کیومرث صابری. به راهنمایی دکتر محمدجواد مهدوی. دانشگاه فردوسی مشهد.
د. منابع اینترنتی