نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن ظریفی‌نیا ¹
• محمود بشیری ²

¹ دانش‌آموختۀ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هویت جهادی در مطالعات اجتماعی و فرهنگی، مفهومی تازه و بکر و در عرصة تنازعات بین‌المللی و منطقه‌ای از کاربردی‌ترین مفاهیمی است که استفاده می‌شود.این هویت در مسائل ادبی نیز به‌ویژه رمان، جا بازکرده‌است؛ به‌گونه‌ای که در دهه‌های اخیر بیشتر مضمون‌های رمان دفاع مقدّس را به خود اختصاص داده‌است. مسئلة حائز اهمیت، این است که فرهنگ هویت جهادی در این ژانر چه دستاوردهایی را به مخاطب منتقل می‌سازد؟ هویت جهادی از ضروری‌ترین نیازهای یک جامعة مستقل است که در صورت تحقق، تعرض علیه آن کشور، فرضیه‌ای بی‌ثمر خواهد بود. پژوهش حاضر بر آن است که شاخصه‌های فرهنگ هویت جهادی را در دو رمان «نخل‌های بی‌سر» و «زمین سوخته» با استفاده از روش گفتمان ارنستو لاکلاو (Laclau,E) تحلیل محتوا کند. در این روش، پیوند محکم مؤلفه‌هایی چون شجاعت، مقاومت، ایثار و روحیة شهادت‌طلبی- که از باورهای دینی و مذهبی در روح و جان او نهادینه شده‌است- به خواننده نشان داده می‌شود. ضرورت و اهمّیت چنین پژوهشی می‌تواند ضمن انعکاس باورهای غیر خردمندانة شخصیت‌های منفی، مخاطب را با سبک زندگی و فرهنگ جهادی خردمندانة رزمندگان نیز، بیشتر آشنا سازد. یافته‌های این پژوهش، بر اساس متن رمان نشان می‌دهد که با توجه به روحیة شخصیت برجسته (charisma) و مثبت داستانی که ضد تجاوزگری است، دستاورد رمان‌ها، پایداری در مقابل دشمن بعثی و بازپس‌گیری سرزمین‌ها و شهرهای اشغالی و ایجاد امنیت و استقلال کشور بوده‌است و از همین‌رو، ذهن مخاطب را برای دفاع از مرزهای ایران اسلامی در جامعۀ کنونی آماده ساخته‌است.

کلیدواژه‌ها

• ادبیات داستانی
• رمان‌ دفاع مقدّس
• سبک زندگی
• هویت جهادی

عنوان مقاله [English]

Jihadist Identity in Two Holy Defense Novels

نویسندگان [English]

• mohsen zarifinia ¹
• Mahmoud Bashiri ²

¹ Graduate of The Islamic Research Institute for Culture and Thought,

² Associate Professor of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

In social and cultural studies, jihadist identity is considered a new concept and in the field of international and regional conflicts, it is one of the most used concepts. This identity has found place in literary matters, especially in novels, to the extent that in the last decades, it has been the theme of most Holy Defense novels. The important question is what achievements the culture of jihadist identity has transferred to the audience in this genre. Jihadist identity is one of the most essential needs of an independent society that if realized, attacking that country would be a fruitless effort. Using Ernesto Laclau’s discourse method, the present study seeks to achieve a content analysis of the characteristics of jihadist identity in the two novels ‘The Beheaded Palms’, and ‘The Burned Earth’. In this method, the reader is shown a solid link between components such as courage, resistance, sacrifice, and the spirit of martyrdom, which has been inspired by religious beliefs. Such a study, in addition to reflecting the non-wise beliefs of negative characters, can make the audience more familiar with the lifestyle and jihadist culture of the fighters. The findings of this research show that the achievements of the novels have been resistance against the Ba'ath party as our enemy, regaining occupied cities, and the establishment of security and independence of the country, considering the charisma and positive spirit of the character in the story that is against invasion. Therefore, such an identity has prepared the mind of the audience to defend the borders of Islamic Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Fictional literature
• Holy defense novel
• Lifestyle
• Jihadist identity