نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

      معرفی شهدا به‌عنوان الگوهای عینی و تأثیرگذار با ابزار هنر و ادبیات و با نگاه شاعرانه، اما به دور از اغراق برای رشد و ارتقای فکر و فرهنگ جامعه، تحسین‌برانگیز و بلکه تأثیرگذارتر خواهد بود تا همۀ افراد، به­خصوص نوجوانان و جوانان، آگاهانه آنان را به‌عنوان الگویی دینی، حماسی و ملی سرمشق زندگی خویش قرار دهند و از اقبال به نمادهای غیربومی یا ضدفرهنگی بپرهیزند. در پژوهش حاضر بر آنیم تا با روش تحلیلی- توصیفی و با تکیه بر منظومۀ «هفت‌بند التهاب» مشفق کاشانی (1304- 1393ش)،  به چگونگی و تبیین سیرۀ اخلاقی، عملی و رفتاری شهید حسن باقری (1361-1334ش) از منظر شاعر دست یابیم. با این حال، توجه شاعر به بیان تاریخی و واقع‌گرایانۀ زندگی رزمنده به دلیل پیوند این دو مقوله در بافت کلام و نیز، عینیّت‌بخشی و تحقق اهداف معرفتی در فراز و نشیب زندگی دور از نظر نمانده‌است. برآیند تحقیق آن است که مشفق کاشانی در عین التزام به گزارش وقایع مستند بر مبنای روایت خطی به سخن خود رنگ معنویت و عرفان نیز می‌بخشد و بدین‌گونه کلام وی از بیان یکنواخت‌گونۀ تاریخی برحذر می‌ماند؛ با وجود این، آنچه از سیمای شهید باقری در شعر مشفق کاشانی بازتاب بیشتری دارد، رویکرد شاعر به جنبه‌های اخلاقی و معرفتی شهید است؛ به‌طوری‌ که مخاطب جذب شخصیت رزمنده می‌شود و او را به‌عنوان اسوه‌ای خداجوی در جهت‌بخشی به زندگانی خویش برمی‌گزیند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Moral and Behavioral Portrayal of Martyr Hassan Bagheri in ‘Haft Band Eltehab’ by Moshfegh Kashani

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • reihane sadeghi 2

1 Associate Professor, Faculty of literature and humanities, Hakim Sabzevari University

2 Ph.D. studentof Persian language and literature of Hakim Sabzevari University

چکیده [English]

Introducing martyrs as the most effective and concrete models by means of art, literature and through poetic lens will be an admirable and even more impressive endeavor for the enrichment and expansion of the thought and culture of society, if not exaggerated, and this helps all the people, particularly teenagers and adults, to consciously take them as their religious, epic, and national role models, and consequently, avoid adhering to non-native and counter-cultural symbols. Using a descriptive-analytical method and focusing on Haft Band Eltehab by Moshfegh Kashani (1926-2015), The present research aims at representing and explaining martyr Hassan Bagheri’s (1956-1983) morals, behaviors and conducts, from the poet’s viewpoint.The poet’s attention to the historical and realistic expression of the soldier’s life, due to the interrelationship between these two categories in discourse and also the realization of spiritual aims in the ups and downs of life have been considered. The conclusive gist of the paper shows that Moshfegh Kashani, though relying on the documentary report of the events based on linear narrative, adds a color of mysticism and spirituality to his language, thus his language remains safe from the monotonous historical narration. Moshfegh Kashani, however, tries to highlight the ethical and spiritual aspects of martyr Bagheri’s portrayal, so that the readers are attracted by the martyr's character selecting him as a God seeker model for managing their lives.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moshfegh Kashani
  • Haft Band Eltehab narrative poem
  • Martyr Hassan Bagheri
  • Biography
  • Morality and spirituality
قرآن کریم.
آملی، سیدحیدر. (1395). تأویل و تفسیر قرآن از نظر علامه سیدحیدر آملی. ترجمۀ نستوه جهان‌بین. تهران: نشر علم.
اصلان‌پور، سمیرا. (1376). چشم جبهه‌ها (خاطراتی از سردار سرلشکر پاسدار شهید غلامحسین افشردی).کنگرۀ بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران. تهران: کمیتۀ انتشارات.
افشردی، محمدعلی. (1392). «مؤمن، مردمی، فروتن و انسان‌دوست بود» (ناگفته‌هایی از زندگی شهید باقری). شاهد یاران. فروردین و اردیبهشت، ش ۹۱-90، صص ۶۳ - ۷۵.
اکبری، علی. (1396). من اینجا نمی‌مانم (خاطراتی از شهید غلامحسین افشردی). چاپ 8. تهران: یازهرا (س).
امیری خراسانی، احمد؛ آخشن، قدرت. (1391). «اسوه‌های مذهبی در شعر دفاع مقدّس». ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان. س 4، ش ۷، صص 58-29.
بانی‌نصرآبادی، علی. (1391). «الگوهای معنوی و مدیریتی در سیرۀ فرماندهان نمونۀ دفاع مقدّس». حصون. فروردین – اردیبهشت، ش 35، صص 35-55.
بختیاری‌دانشور، داوود. (1387). مسافر: براساس زندگی شهید غلامحسین افشردی (حسن باقری). چاپ 5. تهران: سورۀ مهر، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد.
بهزاد، حسین (1384). «انسان رزمنده، شهید»، سورۀ اندیشه. اردیبهشت، ش 16. صص72-75.
بیان معمار، سیداحمد. (1389). «مروری بر فرهنگ ایثار و شهادت (با رویکرد نسل جدید)». مجموعه مقالات ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. جمعی از نویسندگان. قم: دانشگاه قم. صص73-87.
پورالخاصی، شکرالله؛ صادقی، سیدمهدی. (1392). «دفاع مقدّس در آیینۀ مثنوی‌های انقلاب اسلامی». ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان.ش 8، بهار و تابستان، صص 1-26.
جولایی تهرانی، محمدحسین. (1390). کلید نقرۀ درهای بیداری. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدّس.
جولایی تهرانی، محمدحسین. (1391). صدای پای آب. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدّس.
خسروی راد، محمد. (1376). چشم بیدار حماسه: خاطراتی از سرلشکر پاسدار شهید حسن باقری. تهران: معاونت امور مطبوعاتی و تبلیغاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خوشحال‌دستجردی، طاهره؛ کاظمی، مرضیه. (1390). «تأثیر تکامل‌بخش ذکر در سلوک الی‌الله». ادبیات عرفانی دانشگاه الزّهرا. سال2، ش 4، بهار و تابستان، صص 63-29.
دهقان، احمد. (1392). روزنوشت: یادداشت‌های روزانۀ شهید حسن باقری. تهران: مرکز نشر آثار شهید حسن باقری.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1357). از بودن و سرودن. تهران: توس.
شیرازی‌نیا، محمد. (1392). «مسیر را برای پیشرفت همۀ افراد باز می‌کرد (بررسی سیرۀ عملی و کاری شهید باقری)». شاهد یاران. ش90-91، فروردین و اردیبهشت،صص 46-53.
صهبا، فروغ. (۱۳۸7).  «شعر پایداری هنر مبارزه با دشمنان سه‌گانه». نامۀ پایداری (مجموعه مقالات اوّلین کنگرۀ ادبیات پایداری). به اهتمام احمد امیری خراسانی. صص 313-332. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدّس.
ظریف‌منش، حسین. (1390). «شهید باقری اسوۀ ناشناخته درآمدی بر الگوی فرماندهی و مدیریت». فرماندهان دفاع مقدّس، شهید حسن باقری(مجموعه مقالات، سخنرانی‌ها و دست‌نوشته‌ها). به اهتمام سعید سرمدی. صص 37-89. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مرکز اسناد دفاع مقدّس.
علی‌اکبری، راضیه. (1389). «ایثار و شهادت و جهانی‌شدن». مجموعه مقالات ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. جمعی از نویسندگان. قم: دانشگاه قم. صص169-210.
فرهنگ اسلامی. (1393). «مشفق کاشانی درود و بدرود». ش 19، بهمن، صص 92-87.
قبادی، حسینعلی. (1389). ادبیات فارسی، انقلاب اسلامی و هویّت ایرانی. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
قماشچی، فردوس. (1391). «الگوی مطلوب خانواده با تأکید بر خانواده در دوران دفاع مقدّس». فصلنامۀ مطالعات راهبردی بسیج. س 15، ش ۵۷، صص 154-117.
مجلسی، محمدباقر. (1403). بحار‌الانوارالجامعه لدُرر اخبار الائمّه الاطهار. (دورۀ 110جلدی). الطّبعه الثّالثه. بیروت: داراحیاءالتّراث العربی.
مخدومی، رحیم. (1390). لوطی و آتش (براساس زندگی شهید حسن باقری). چاپ3. تهران: صریر.
مشفق کاشانی، عبّاس. (1376). هفت‌‌بند التهاب، منظومه‌ای در رثای سرلشگر پاسدار شهید حسن باقری (افشردی).تهران: کنگرۀ بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 368 هزار شهید استان تهران.
مفید، محمدبن محمد. (بی‌تا). الاختصاص. (دورۀ 2 جلدی). مصحح و علقه علی‌اکبر غفاری. الطّبعه الاولی. قم: النشر الاسلامی.
وحدت، مهدی؛ رحیمی، امین. (1395). «تطبیق مجاهدت‌های رزمندگان بر سیر و سلوک و برخی مقامات عرفانی در شعر دفاع مقدّس». ادبیات انقلاب اسلامی (ویژه‌نامۀ فرهنگستان). ش 3، صص181-196.