نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، گروه ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 استاد، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 استاد، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
شعر آیینی یکی از گونه‌های شعری رایج در دورۀ دفاع مقدس است. شاعران متعهد این دوره در قالب‌های متنوع به توصیف وقایع دینی و مدح و مرثیۀ اهل بیت (ع) پرداخته‌اند. با بررسی ویژگی‌های سبکی این اشعار در سه سطح زبانی (موسیقایی، واژگانی)، ادبی و فکری می‌توان دریافت که شاعران دورۀ مذکور برای توصیف وقایع دینی کدام یک از قرائت‌های حماسی، عاطفی و عرفانی را انتخاب کرده‌‌اند.
با بررسی ویژگی‌های سبکی، ضمن مرور اشعار مدایح و مراثی دینی این شاعران می‌توان به تأثیر دفاع مقدس در سروده‌های آیینی آنان نیز پی برد. این پژوهش موجب توجه بیشتر به سروده‌های دینی در شعر معاصر شده و بر ارتباط دوسویۀ شرایط جامعه و فضای ادبی کشور تأکید می‌کند.
این پژوهش به شیوۀ کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا انجام شده‌است. ابتدا شاعران آیینی برجستۀ دفاع مقدس شناسایی شده‌اند. سپس ویژگی‌های سبکی اشعارشان استخراج شده‌است و در پایان، این ویژگی‌ها مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.
با بررسی ویژگی‌های زبانی اشعار آیینی این دوره می‌توان گفت که بسیاری از این اشعار در اوزان سنگین و فاخر سروده شده‌اند. همچنین شاعران برای افزایش استحکام لحن از تکرار واج‌های سخت، سایشی و انسدادی بهره گرفته‌اند. استفاده از واژگان کهن و مربوط به جنگ نیز به ارتقای بار حماسی کلام افزوده‌است. در حوزۀ ادبی نیز شاعران از آرایه‌هایی مانند تشبیه مرکب، اضافۀ تشبیهی و تشخیص بهرۀ زیادی گرفته‌اند که موجب پویایی شعر و طمطراق سخن شده‌است. در زمینۀ فکری نیز شاهد نگاه افتخارآمیز و حماسی به مفهوم عاشورا و انتظار هستیم. بنابراین می‌توان دریافت که بسیاری از اشعار آیینی در دورۀ دفاع مقدس دارای لحن و سبک حماسی است و این مسئله نشان‌دهندۀ تأثیر جریان دفاع مقدس بر فکر و کلام شاعران این دوره است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Stylistics of ritual poems in the period of Sacred Defense
نویسندگان [English]
- Mansooreh Rezaie 1
- Eshagh Toghyani 2
- Hossein Aghahosseini 3
1 Professor of Persian language and literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Professor of Persian language and literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Professor of Persian language and literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]
Ritual poetry is one of the most common types of poetry in the period of Sacred Defense. Committed poets of this period have described the religious events and praise of the Ahl al-Bayt (AS) in various forms. By examining the stylistic features of these poems in three levels of language (musical, lexical), literary and intellectual, it can be seen that which of the epic, emotional, and mystical readings did the poets of the period choose in describing religious events?
This study was conducted using library tools and content analysis. First, the prominent ritual poets of Sacred Defense were identified. Then, the stylistic characteristics of their poetry was extracted. Finally, these characteristics were analyzed.
Examining the linguistic features of the ritual poems of this period, it can be said that many of these poems were composed in special meters. Poets have also used the repetition of harsh, abrasive and obstructive phonemes to increase the strength of the tone. The use of ancient and war-related words has also added to the epic connotation of the word. In the field of literature, poets have also made use of figures of speech, such as compound simile, metaphorical addition and recognition, which has caused the dynamism of poetry and eloquence. In the intellectual field, we also see a proud and epic look at the concept of Ashura and waiting. Thus, it can be seen that many ritual poems in the period of sacred defense have an epic tone and style. This issue shows the influence of Sacred Defense on the thoughts and words of the poets of this period.
This research leads to more attention to religious poems in contemporary poetry, and emphasizes the two-way relationship between the conditions of society and the literary atmosphere of the country.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ritual poetry
- Sacred Defense
- Stylistics
- Epic
- Ashura
- Waiting
)