بوطیقای روایتِ ادبیات پایداری در کتاب‌های درسی ادبیات دورۀ متوسطۀ ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

2 دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

3 دانشیار، گروه زبان و ادبیّات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

نظام آموزشی در کشور ما نظم‌محور است و ویژگی بارز آن، نظم دادن به مقوله‌های متنوع علمی، با تکیه‌بر عناصر موجود در آن‌ها است. بر این اساس، رویکرد نظم‌محور به درک بیشتر دانش‌آموز از فحوای دروس و علوم منتهی می‌شود. هدف ما در این جستار، بررسی دامنه‌ای خاص از فحوای کتاب‌های درسی دورۀ متوسطه، یعنی روایت‌های مرتبط با ادبیات پایداری است تا از این رهرو، به میزان تحقق اهداف آموزش‌وپرورش پی بریم. 
در این باره، ابزار اصلی تحقیق را روایت‌شناسی قرار دادیم و به سبب کثرت انگاره‌ها در این گستره، بر آن شدیم تا از رویکرد تودورف به‌مثابۀ محور اصلی کار بهره گیریم؛ چه او در یکی از پژوهش‌های به‌نام خویش به بررسی و آسیب‌شناسی فحوای کتب درسی ادبیات در نظام آموزشی فرانسه پرداخته و بدین حیث، تجربۀ او راهگشاست. 
نیز خواهیم دید که هرچند نویسندگان دو دوره کتاب‌های درسی ادبیات فارسی دورۀ متوسطۀ ایران، در دورۀ اول، توجه چندانی به روایت پایداری نداشتند و تنها در دورۀ دوم، این مقوله را مهم قلمداد کرده‌اند، بااین‌حال، متن‌های برگزیده در هر دو دوره، به‌حیث ساختار روایی، نکات قابل انتقادِ فراوان دارند و گویا هدف مؤلفان کتاب‌های درسی از جای دادن متن‌های روایی در این کتاب‌ها، ایدئولوژیک گرایی است تا ارتقای سطح خوانش، نقد، توصیف متن و آشنایی با مفاهیم متن روایی. فقدان قاعده‌مندی، همچنین عدم تطابق با ملاک‌های علم روایت‌شناسی و چندپارگی در بیان مطالب باعث شده تا نمونه‌های عرضه‌شده تناسبی با اهداف دیسپلین‌محور در آموزش ادبیات پایداری نداشته باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Narrative poetics of resistance literature in Iranian high school literature textbooks

نویسندگان [English]

  • Ali Sheshtamadi 1
  • Ali Tasnimi 2
  • Mehyar Alavi Moghaddam 3
  • Azine Hosseinzadeh 3
1 Ph.D. candidate of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Literature & Humanities, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
3 Associate Professor, Faculty of Literature & Humanities, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

The curriculum in Iran is on discipline-based, the prominent property of which is organizing scientific fields based on their elements. This approach may lead students to better understand the content of lessons and science from textbooks. Our purpose in this article is analyzing specific domain of high school textbooks, i.e., narratives related with resistance literature, to evaluate how much education curriculum in Iran has achieved its purpose.
In this respect, we have used narratology as the main tool for conducting this study and due to the multiplicity of approaches in this area, we decided to choose Todorov’s approach as the main basis of research conduction. As he, in one of his studies, has focused on the investigation and pathology of French high school literature textbooks, his experience is helpful for this study.
We will see that however authors in the two periods of Iranian high school literature textbook had no special attention to resistance narratives in the first period and only in the second period did they consider it as important, the selected narratives from both periods have many points for criticism from the structural aspect, and it seems that the authors’ purpose of including these narratives in the textbooks  was ideological, not upgrading the reading level, critic, text description, and acquaintance with narrative text concepts. Also, the absence of regulation, lack of correspondence with narratology criteria, and fragmentation in expressing the content, has led to repugnance between narrative texts in textbooks and discipline purposes in education of resistance literature.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance literature
  • Narratology
  • Todorov
  • Textbook
  • Discipline

مراجع

فهرست منابع
ابراهیمی فخاری، محمد مهدی. (1389). «تحلیل و بررسی نمود کلامی در داستان اول مثنوی معنوی بر اساس نظریه‌ی تودورف». نامۀ پارسی. شمارۀ 55، صص 125 - 146.
تودورف، تزوتان. (1397). بوطیقای نثر. ترجمۀ کتایون شهپرراد. تهران: نیلوفر.
فراسکا، گونزالو. (1382). «بازی‌شناسی روایت‌شناسی». مترجم: ابوالفضل حری. زیبا شناخت. شمارۀ 8، صص 265 - 274.
فیاضی، مریم سادات؛ صافی پیرلوحه، حسن. (1387). «نگاهی گذرا به پیشینۀ نظریه‌های روایت». نقد ادبی. شمارۀ 2، صص 145 - 171.
مهرمحمدی، محمود؛ معافی، حسین. (1393). نقد و ارزیابی سند برنامۀ درسی ملی. مجموعۀ سمینارهای تخصصی تعلیم و تربیت اسلامی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
میلر، جی. پی. (1391). نظریه‌های برنامۀ درسی. ترجمۀ محمود مهرمحمدی. تهران: سمت.
Baldik, Chris. (2001). The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms. New York: Oxford University Press Inc.
Bertens. Hans. (2001). Literary Theory The basics. London: Routledge.
Culler. Jonathan. (2002). Structuralist Poetics Structuralism, linguistics and the study,of literature. London: Routledge.
Darby, David. (2001). "An Essay in the History of Narratology". Poetics Today 22:4 (Winter 2001), 829-852.
Eagleton, Terry. (1996). Literary Theory An Introduction. London: Blackwell Publishing.
Fludernik, Monika. (2009). An Introduction to Narratology. translated from the German by Patricia Häusler-Greenfield and Monika Fludernik. London: Taylor & Francis e-Library.
Forster, Edward Morgan. (1927). Aspects of the Novel. New York: RosettaBooks.
Herman. David. (2009). Basic Elements of Narrative. Printed in Singapore by Ho Printing Pte Ltd.
Mosher, Harold F. Nelles, William. (1990). "Guides to Narratology". Poetics Today, Vol. 11, No. 2, Narratology Revisited I, 419-427.
Rimmon-Kenan, Shlomith. (2003). Narrative Fiction: Contemporary Poetics. London: Routledge.
Selden, Raman. Widdowson, Peter. Brooker, Peter (2005).A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory. United Kingdom: pearson longman.
Todorov, Tzvetan. (1969). "Structural Analysis of Narrative". Translate by Arnold Weinstein. Novel: A Forum on Fiction, Vol. 3, No. 1, 70-76.
Todorov, Tzvetan. (1971). "The 2 Principles of Narrative". Diacritics, Vol. 1, No. 1 (Autumn, 1971), 37-44.
Todorov, Tzvetan. (1981). Introduction to Poetics. University of Minnesota Press.
Todorov, Tzvetan. (2007). "What Is Literature for?". Translate by John Lyons. New Literary History, Vol. 38, No. 1, What Is Literature Now? (Winter, 2007), 13-32Pu.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار