نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.22103/jrl.2024.22531.2916

چکیده

عناصر سازه‌ای فرآیند کلامی در پیام، به عنوان نقش یا کارکردهای متفاوتی ظاهر می‌شوند که ماهیت و ساختار کلام را شکل می‌دهند. نظریۀ ارتباطی، یکی از منسجم‌ترین طرح‌های کنش کلامی است که توسط رومن یاکوبسن فرمالیست و نظریه‌پرداز روس مطرح شده است. الگوی ارتباطی یاکوبسن با شش عامل شکل‌دهنده در یک کنش ارتباطی آغاز می شود. وجود سه عامل اصلی فرستنده، گیرنده و پیام و سه عامل فرعی زمینه، رمز و تماس در شکل‌گیری فرآیند ارتباطی ضروری است. جابر محمّد عباس الجابری(مدین الموسوی) از شعرای برجستۀ مبارز عراقی است. محمّدکاظم کاظمی شاعر مهاجر افغانستانی است که نقش برجسته‌ای در رشد و بالندگی شعر مقاومت افغانستان داشته است. پژوهش حاضر بر آن است با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی کارکردهای زبانی گفتمان پایداری جابر الجابری و محمّد کاظم کاظمی با تکیه بر الگوی ارتباطی رومان یاکوبسن بپردازد تا با توجه به مؤلفه‌های ارتباطی در نظریۀ مذکور بتواند به خوانشی نوین از شعر پایداری این دو شاعردست یابد. یافته‌های پژوهش بیانگر آنست که نحوۀ به‌کارگیری کارکردهای ششگانۀ زبانی در شعر جابری و کاظمی با توجه به بافت و پیام شعری‌شان با هم متفاوت است. جابری و کاظمی در انتقال پیام پایداری و مبارزه به ترتیب أهمیت از نقش زبانی ارجاعی، عاطفی، ترغیبی و همدلی بهره برده‌اند. کارکرد ارجاعی در شعر جابری و کارکرد عاطفی در شعر کاظمی، بارزترین کارکردهای زبانی بکار رفته در گفتمان پایداری این دو شاعر هستند.­­
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Reading of Linguistic Functions in Jaber Al-Jaberi and Mohammad Kazem Kazemi's Poems of Resistance, Based on Roman Jacobsen's Communication Theory

نویسندگان [English]

  • مریم jalali nejad 1
  • yahya marof 2
  • Ali Salimi 2
  • jahangir amiri 3

1 Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran.

2 Member of the faculty of Razi University of Kermanshah Editor-in-chief of Kaushnameh magazine of comparative literature

3 Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

The structural elements of the verbal process appear in the message as different roles or functions that shape the nature and structure of the speech. Communication theory is one of the most coherent plans of speech act proposed by Roman Jacobsen, a Russian formalist and theorist. Jacobsen's communication model begins with six formative factors in a communication act. The existence of three main factors of sender, receiver and message and three sub-factors of context, code and contact are necessary in the formation of the communication process. Jaber Mohammad Abbas al-Jaberi (Madin al-Mousavi) is one of the prominent Iraqi poets. Mohammad Kazemi Kazemi is an Afghan immigrant poet who played a prominent role in the growth of Afghan resistance poetry. Through a descriptive-analytical method, the current research aims to compare the linguistic functions of Jaber Al-Jaberi's and Mohammad Kazem Kazemi's discourse of resistance, relying on Roman Jacobsen's communication model, so that, considering the communication components in the aforementioned theory, it can provide a new reading of the two poet’s poetry of resistance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Roman Jacobsen
  • Communication theory
  • Jaber Al-Jaberi
  • Mohammad Kazem Kazemi
- احمدی، بابک(1380). ساختار و تأویل متن. چاپ سیزدهم. تهران: نشر مرکز.
-بوسالمی، عطاءالله. (2022). «نظریة التواصل عند رومان جاکوبسون وبعدها التعلیمی»، مجلة العلوم القانونیة والإجتماعیة، المرکز الجامعة الشریف بوشوشة: الجزائر. 
- حاج مؤمن، حسام و ناظمیان، رضا. (1394). «دلالت عاطفی شعر از دیدگاه نظریۀ بیان در تحلیل تائیۀ دعبل»، مجلۀ زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ 7، شمارۀ 13، صص1-28.
- الجابری، جابر. (2010). دیوان جابر الجابری. العراق. آفاق للدراسات والأبحاث العراقیّه.
- سلدن، رامان و ویدوسون (1397) راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر بان.
-الشابی،ابوالقاسم. (1977). دیوان أغانی الحیاۀ. بیروت: دار صادر.
- صفوی، کوروش (1391). آشنایی با زبان‌شناسی در مطالعات ادب فارسی. تهران: نشر علمی.
- فیسک،جان (1388). درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمۀ مهدی غبرایی، چاپ دوم، تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‌ها.
کاظمی، محمّد کاظم. (1371)پیاده آمده بودم. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
کاظمی، محمّد کاظم. (1375). صبح در زنجیر. تهران: نشر هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
کاظمی، محمّد کاظم. (1392). شمشیر و جغرافیا. مشهد: نشر سپیده باوران.
- محمّدی، گل نساء. (1394) تحلیل شعر مهاجرت افغانستان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-ملکی‌گونی؛ فرشته، احمدی، محمّد نبی و زینی‌وند، تورج(1401)«سیمای شهید؛ حاج قاسم سلیمانی و ابو مهدی المهندس (مطالعۀ موردی: شعر علی داوودی و حمید حلمی)». کاوش نامه ادبیات تطبیقی،  12(1): 141-157.
- گیرو، پی‌یر. (1380). نشانه‌شناسی. ترجمۀ محمّد نبوی. تهران: آگاه.
-یاکوبسن، رومن. (1380). زبان‌شناسی و شعرشناسی، ترجمۀ کوروش صفوی، تهران: هرمس.
- یزدانی، حسین؛‌ صالح محمّد خلیق. (1395) «جست و جوی رگه هایی از شاهنامه ی فردوسی در شعر دو تن از شاعران مقاومت افغانستان: محمّدکاظم کاظمی و عبدالسمیع حامد»نشریۀ ادبیات پایداری، ش ۱۴:  329-353 .
- یاکوبسن، رومن (1988). القضایا الشعریة، ترجمة محمّد ولی و مبارک حنون. المغرب: دارتوبقال.