نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

10.22103/jrl.2024.21886.2884

چکیده

این پژوهش کارکرد استعارۀ مفهومی را در دو کتاب خاطره‌نگاشت من زنده‌ام و دخترِ شینا بررسی می‌کند.کاربست این نظریه در متون مورد نظر می‌تواند اندیشه و جهان‌بینی ویژۀ زنان نویسنده را نسبت به جنگ بازگو کند که از صافی زبان زنانه رد شده و بیانگر دغدغه‌های درونی آنهاست. بر این اساس تحلیل متن، تحلیل کیفی است که از رهگذر بسامدها حاصل شده است. استعارۀ هستی‌شناختی، حوزۀ مقصد احساس و حوزه‌های مبدأ آن و کارکرد آنها در این پژوهش مبنا قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که استعارۀ هستی‌شناختی با حوزۀ مقصد احساس و تأثیر احساس، و حوژه‌های مبدأ متعدد همچون: «نیرو»، «ظرف»، «اشیاء»، «دما»، «غذا»، «مایع درون ظرف»، «کالا» و «بار»، بسامد زیادی در هر دو کتاب دارد. نگاشت‌های «دل ظرف است»، «احساس، مایع درون ظرف است»، «احساس، دما است»، «تأثیر احساس، نیرو است» به صورت مشترک در هر دو کتاب بسامد قابل توجهی دارد. اما برخی از نگاشت‌ها در کتاب من زنده‌ام بسامد بیشتری دارد که ناشی از موقعیت ویژۀ راوی در اسارت است. تحلیل این استعاره‌ها نشان می‌دهد که زنان برای انتقال مفاهیم انتزاعی و احساسی‌شان، از پدیده‌های ملموس و آشنای محیطی و مرتبط با دنیای زنانه کمک می‌گیرند و حجم زیادی از استعاره‌های هستی‌شناختی را می‌آفرینند. افکار زنانه آمیزه‌ای از احساس و جزئیات دنیای خارج از ذهن است که بیانگر کنش‌ها و دغدغه‌های فراوان روزمره است و باعث می‌شود آنها بیشتر شرایط موجود را ببینند و کمتر آرمانی بیندیشند.­­

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Two Memoirs, “I Am Alive” and “Sheena's Daughter”, based on the Conceptual Metaphor of the Domain of Feeling

نویسندگان [English]

  • Zohre Mallaki 1
  • Ameneh Doustan 2
  • seyyed Naser Jaberi ardakani 3

1 Assistant Professor, Persian Gulf University, Bushehr, Iran

2 MA in Persian Language and Literature from Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

3 Associate Professor, Persian Gulf University, Bushehr, Iran, jaberi@pgu.ac.ir

چکیده [English]

This study examines the function of conceptual metaphor in two memoirs, “I'm Alive” and “Sheena's Daughter”. Based on this, text analysis is a qualitative analysis obtained through frequencies. Ontological metaphor, the domain of the destination of feeling, and the domains of its origin and their function are the basis of this research. The findings show that the ontological metaphor with the purpose it feels, and the objects of origin are numerous: "force", "container", "objects", "temperature", "food", "liquid inside the container", "goods" and "burden" have a high frequency in both books. The compositions "the heart is the container", "emotion is the liquid inside the container", "emotion is temperature", "the effect of emotion is force" have a significant frequency in both books. However, some compositions in the book "I am alive" have a higher frequency, which is caused by the special situation of the narrator in captivity. The analysis of these metaphors shows that women take help from tangible and familiar environmental phenomena related to women's world to convey their abstract and emotional concepts and create a large amount of ontological metaphors. Women's thoughts are a mixture of feelings and details of the world outside the mind, which express many daily actions and concerns, and make them see more of the existing conditions and think less idealistically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imposed-war literature
  • Conceptual metaphor
  • Memoir
  • “I Am Alive”
  • “Sheena's Daughter”
آباد، معصومه .(1395). من زنده‌ا‌م. تهران: بروج.
آرمین، منیژه .(1390). سرود اروندرود. تهران: مؤسسة انجمن قلم ایران.
بسمل، محبوبه .(1400). «تحلیل گفتمان انتقادی «دختر شینا»، علوم انسانی و اسلامی در هزارۀ سوم، دورۀ 2 - شماره 1:  96 تا 102.
جبری، سوسن؛ هدایتی‌زاده، فرزانه (1398). «تأثیر تجربۀ زیسته بر ماهیت عناصر روایت (مطالعۀ موردی من زنده‌ام)»، دو فصلنامۀ ادبیات دفاع مقدس، دورۀ 3، شماره 5:  167-184
حاجی زاده، مهین؛ قهرمان‌پور، معصومه. (1398). «بررسی و نقد رمان امّ سعد و دختر شینا براساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فِرکلاف»، کاوش نامه ادبیات تطبیقی، سال نهم، شمارۀ 36، صص 37- 19.
حسینعلی‌زاده، آسیه. (1399). «بررسی سبک زنانه‌نویسی خاطرات جنگی در لایۀ واژگانی مطالعۀ موردی کتاب «من زنده‌ام» معصومۀ آباد»، دومین همایش ملی ادبیات مقاومت، بجنورد،https://civilica.com/doc/1263582
دعوت‌خواه، فرهاد و دیگران .(1395). ساختار زمان در رمان چشمهایش از منظر معنی‌شناسی شناختی، مجلۀ نقد و نظریۀ ادبی، دورۀ یک شمارۀ1: (13-16).
دفتری‌نژاد، افسانه و دیگران .(1398). بررسی تأثیر جنسیت و زمان بر استعاره‏های مفهومی غم در آثار پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران به قلم احمد محمود و سیمین دانشور؛ از دیدگاه اجتماعی- شناختی، جستارهای نوین ادبی، شمارۀ 207.
رزم‌گیر، مهین و همکاران .(1397). بررسی کاربرد نظریۀ استعارۀ مفهومی در تعیین سبک نوشتار زنانه؛ مطالعه موردی چهار رمان دالان، پرنده، سووشون، ای کاش گل سرخ نبود، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 62، صص9 تا 32 .
روحی‌کیاسر، اعظم؛ علیزاده، ناصر .(1397). استعاره‌های مفهومی در شعر دفاع مقدس، نشریۀ ادبیات پایداری، سال1397: شماره 18.
عرب یوسف‌آبادی، فائزه؛ دیانتی، الهام .(1397). بازتاب کهن‌الگوهای نظریۀ یونگ در کتاب «من زنده‌ام»، مجلۀ پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، دورۀ 7، ش 1، پیاپی 13، 161 -147.
صفوی، کوروش. (1398). استعاره، تهران: علمی.
ضرابی‌زاده، بهناز.(1399). دخترشینا، تهران: سوره مهر.
کووچش، زولتان.(1393). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره، ترجمۀ شیرین پورابراهیم. تهران: سمت.
لیکاف، جرج و جانسون، مارک. (1395).استعاره‌هایی که با آن زندگی می‌کنیم، ترجمۀ هاجر آقا ابراهیمی. تهران: نشر علم.
محمدی‌اصل، عباس.(1396). جنسیت و زبان‌شناسی اجتماعی، تهران: گل‌آذین.
نصر اصفهانی، محمدرضا؛ محمودیه، هدی (1396). «مقایسۀ تحلیلی اسارت‌نامه‌های دفاع مقدس بر مبنای عناصر داستان با تأکید بر سه اثر من زنده‌ام، سرباز کوچک امام و کیکاووس»، مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دورۀ سوم - شماره ،1 صص 219- 202.