نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس زبان و ادبیات فارسی

10.22103/jrl.2024.4642

چکیده

ادبیات مقاومت که ریشه در جهان عرب هم دارد‌، امروز به یکی از تأثیرگذارترین گونه‌های ادبی تبدیل‌شده است،‌ ترسیم مبارزات و رشادت‌های یک ملت در برابر بی‌عدالتی‌ها و ستم بیدادگران، یکی از درون‌مایه‌های شعر و نثر عربی از گذشته تاکنون است که در دوره‌های مختلف حیات شعر و نثر عربی، جلوه و نمود خاصی به خود گرفته است. در دورۀ معاصر که اغلب کشورهای عربی به‌نوعی زیر کنترل شدید استعمار و استعمارگران به سر می‌بردند، یکی از دغدغه‌های اصلی برخی شاعران و نویسندگان، مبارزه با این بیدادگری‌ها و ترسیم مبارزات و رشادت‌های مردم است؛ ازین‌رو، آن‌ها با قلم خویش به مبارزه برخاستند و اشعار و نوشته‌های خود را در خدمت مبارزات ملت خویش قراردادند.
این پژوهش از نوع کیفی و به شیوة تحلیلی، اصول و مبانی نظری ادبیات مقاومت را در آثار شاعران و نویسندگان سوری بررسی می‌کند.
از مهم‌ترین کسانی که در زمینۀ ادبیات مقاومت و پایداری در کشور سوریه قلم‌فرسایی کرده‌اند؛ می‌توان به غسان کنفانی، نزارقبانی،‌ غادة السمان، محمد ماغوط، آدونیس، بدیع صقور، سلیم برکات و... اشاره کرد.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نویسندگان و شاعران ادبیات مقاومت سوری، رنج‌ها و آلام دوران کودکی و بزرگ‌سالی در آوارگی و اخراج از وطن، آمال و آرزوهای بر بادرفته، خفقان و استبداد، وطن‌دوستی، فلسطین، قدس، تعهد ملّی و محبت کشورهای عربی و مسألة فلسطین، نیروهای امنیتی و بازجویی را در آثار خود به تصویر کشیده‌اند و نبرد و پایداری را تنها راه‌حل مسئلۀ سوریه می‌دانند و آزادی و آزادگی را بهترین موهبت برای همۀ افراد بشر در همة اعصار و قرون برمی‌شمارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Components of Resistance Literature in the Works of Syrian Poets and Writers

نویسنده [English]

  • niloofar ansari

Professor of Persian language and literature

چکیده [English]

Resistance literature in Syria has long been considered one of the main literary branches due to its proximity to the occupied territories and the Quds issue, which has been the main concern of the Islamic world and the world's freedom seekers for many years, and many poets and writers have been raised in this circle.
The intellectual line of resistance in the works of Syrian poets and writers begins at the beginning of the 20th century and reaches its peak in the year (1917 AD) at the same time as the beginning of the Treaty with Lefour and continues until the beginning of the disaster of occupation (1967-1948 AD). The killing and imprisonment of writers and poets is one of the most important features of this period.
From (1967-1987 AD) following the defeat of the Arabs in the Six-Day War, the first intifada began. The poetic themes of despair, displacement, protest, strengthening the spirit of indomitability, promoting the culture of martyrdom, calling for struggle and resistance, etc. can be seen.
The Stone Intifada begins in the fall of 1987. The superiority of poetry over exposing the crimes of the usurping regime and paying attention to aesthetic issues is one of the characteristics of resistance literature of this period.
Studying the works of poets and writers of the Syrian resistance leads us to the conclusion that they appear in the role of social fighters in their works and turn to poetry, stories, and plays to raise awareness and fight against oppression and to convey the message of dignity and respect. bring a person to the ears of the world. They praise their homeland with wonder and wish to free Palestine from the clutches of usurpers.
The poets and writers of the Syrian resistance, with their bravery and sacrifices, have been able to ignite the sparks of hope in the wounded hearts of Palestine in order to continue life and preserve their historical and cultural identity against the aggression of the Zionist regime, and bring the feeling of strength and militancy into the field of poetry and prose. Also, create beautiful images of epic creations and struggles of the Arab world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance literature
  • Syrian poets and writers
  • Battle and resistance
  • Freedom
آدونیس، علی احمد سعید. (1376). پیش درآمدی بر شعر عربی، ترجمة کاظم برگ نیسی. تهران: فکر روز.
آدونیس، علی احمد سعید. (1377). ترانه‌های مهیار دمشقی، ترجمة کاظم برگ نیسی. تهران: کارنامه.
بصیری، محمدصادق و فلاح، نسرین. (1393). «مبانی نظری ادبیات مقاومت در آثار غسان کنفانی» نشریّۀ ادبیات پایداری، شمارة 10، صص 65-90.
پرستگاری، سهیلا و دادجو، ایلاف. (1395). «جلوه‌های پایداری در دیوان معروف رصافی»، مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دوره 2، شماره 3، 86-102.
خضر، عباس. (1968). أدب المقاومة. قاهره: دارالکتاب العربی.
درویش، محمود. (1971). شیء الوطن، بیروت: دارالعودة
رضوان، هادی و آریادوست، سید حسن. (1391). «تجلی ققنوس در اشعار آدونیس» مجلّة ادب عربی، شمارة 3، سال 4، صص 117-138.
السمان، غادة. (2003). سهرة تنکریة للموتی، منشورات غادة السمان، بیروت.
السمان، غاده. (1998 م). الأبدیة لحظة حب، منشورات غادة السمان، بیروت.
سنگری، محمد رضا. (1377). ادبیات پایداری، نامة پژوهش، ش 4، س 3، تهران: مرکز پژوهش‌های بنیادی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1376). تازیانه‌های سلوک، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1380). شعر معاصر عرب، تهران: انتشارات سخن.
شکری، غالی. (1979). أدب المقاومة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
صقور، بدیع. (2014). دعوا الحمام ینام. سویدا: دار لیندا للطباعه والنشر التوزیع
عزیزی، محمدرضا و دیگران. (1396). «ادبیات مقاومت در شعر ابراهیم ابوطالب»، دو فصلنامة ادبیات دفاع مقدس، دانشگاه شاهد، دورة 1، شماره 1، صص 27-42.
عموری، نعیم؛ نجاتی، سید حسن. (1398). «تحلیل مؤلفه‌های ادبیات پایداری در رمان رجال فی والشمس اثر غسان کنفانی»، مجلة پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب، سال اول، شماره 1، صص 59-77.
قادری، فاطمه. (1390). «جلوه‌های مقاومت در آثار محمد الماغوط»، نشریۀ ادبیات پایداری، شماره 3 و 4، صص 429-453.
قبانی، نزار. (1369). در انتظار گودو، ترجمة رضا افضلی.
قبانی، نزار. (1372). شبلی و آتش، تهران: انتشارات محراب اندیشه.
قبانی، نزار. (1377). جمهوری در اتوبوس، ترجمة حسن فرامرزی. تهران: انتشارات بوستان.
قبانی، نزار. (1386). داستان من و شعر، ترجمة غلامحسین یوسفی و یوسف حسین بکار، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.
قبانی، نزار. (1386). عشق پشت چراغ‌قرمز نمی‌ماند، ترجمه مهدی سرحدی، چاپ اول، تهران: نشر کلیدر.
قبانی، نزار. (1390). بلقیس و عاشقانه‌های دیگر، ترجمة موسی بیدج. تهران: نشر ثالث.
قبانی، نزار. (2013) الا عمال الکامله للشاعر نزار قبانی شاعر الحب و الثوره، بغداد، مکتبه هانی.
کنفانی، غسان. (1349). شعر مقاومت در فلسطین اشغال‌شده، سیروس طاهباز. تهران: کتاب موج
کنفانی، غسان. (1356). با شاخه‌های زیتون، علیرضا نوری‌زاده. تهران: چکیده.
کنفانی، غسان. (1358). مردان در آفتاب.عدنان غریفی. تهران: ارغنون.
کنفانی، غسان. (1361). امّ سعد، عدنان غریفی. بی‌جا: آیندۀ زن.
کنفانی، غسان. (1365). نگاهی به ادبیات صهیونیزم، موسی بیدج، تهران: برگ.
کنفانی، غسان. (1391). بچه‌های فلسطین، فاطمه باغستانی، تهران: روایت فتح.
کنفانی، غسان. (1968). ابعاد و مواقف فی ادب المقاومة الفلسطینی، مجله الآداب، بیروت، ش 4، 5-18
الماغوط، محمد. (1987). البدوی الاحمر، دمشق: دارالمدی
الماغوط، محمد. (2006 الف). سیاف الزهور، دمشق، دارالمدی، ط 2.
متولی، حدیثه و همکاران. (1396). ادبیات مقاومت در کشورهای عربی. تهران: مینوفر.
موسی‌آبادی، رضا و دیگران. (1396). «بازتاب جلوه‌های وطن پرستی در شعر سید اشرف الدین حسینی در عصر مشروطه». مطالعات زبان وادبیات غنایی، سال دهم، شمارۀ 25، صص 87-97.