نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، چهارمحال و بختیاری، ایران

10.22103/jrl.2024.4644

چکیده

مقولۀ ظلم‌ستیزی، یکی از اساسی‌ترین مولفه‌های ادبیات پایداری است که در شعر شاعران معاصر گاه با بیانی صریح و مستقیم و گاه با زبان رمز‌آلود و نمادین بازتاب یافته است. یکی از شاعران مشهور معاصر که همواره در اشعار خود به مفاهیم اجتماعی توجه ویژه داشته است، هوشنگ ابتهاج است. در این پژوهش چنان که قرار بود با استفاده از روش تحلیلی_توصیفی و کتابخانه‌ای به بررسی موردی اشعار این شاعر معاصر پرداخته و نمادهایی را که او در راستای تبیین مفهوم ظلم و خفقان مورد استفاده قرار داده است، مشخص نمودیم. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این موضوع بوده که ابتهاح علاوه بر جریان رمانتیسم اجتماعی، تحت تاثیر جریان سمبولیسم اجتماعی نیز قرار داشت و در اشعار خود، از نمادهای گوناگون برای پرداختن به مضامین اجتماعی و مقوله‌های پایداری، بهره‌مند بود. این شاعر معاصر از نمادهای مختلفی استفاده کرده است؛ اما رویکرد او در نمادگرایی درخصوص این مضمون، رویکردی ابداعی و شخصی نیست؛ بلکه او اغلب سعی بر هماهنگی در استفاده از نمادهای عمومی و طبیعی داشت که دیگر شاعران همعصرش نیز از آن‌ها بهره برده بودند. همچنین پرکاربردترین نماد ظلم در اشعار هوشنگ ابتهاج، نماد شب است که روی هم رفته ۴۲ بار در اشعار او تکرار شده است.­­
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Symbolic Manifestation of Tyranny and Oppression the Poems of Houshang Ebtehaj

نویسندگان [English]

  • Shakib Davoodi
  • Jahangir Safari
  • Masoud Forouzandeh

Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahrekord University, Chaharmahal and Bakhtiari, Iran

چکیده [English]

The theme of anti-tyranny is one of the most basic components of resistance literature which is reflected in the poetry of contemporary poets, sometimes through a clear and direct expression and sometimes through a mysterious and symbolic language.  One of the famous contemporary poets who has always paid special attention to social concepts in his poems is Houshang Ebtehaj.  In this research, it is  intended to use the analytical-descriptive and library method to investigate the poems of this contemporary poet, and identify the symbols he has used to explain the concept of oppression.  The results of this research indicate that, in addition to the flow of social romanticism, Ebtehaj has also been influenced by the flow of social symbolism, and in his poems, he has used various symbols to show social themes and themes of resistance.  This contemporary poet has used various symbols, but his approach to symbolism regarding this theme is not an innovative and personal approach; rather he has often tried to harmonize using general and natural symbols that other contemporary poets have also used.  Also, the most used symbol of oppression in Houshang Ebtehaj's poems include the symbol of the night, which is repeated 42 times in his poems

کلیدواژه‌ها [English]

  • Houshang Ebtehaj
  • Symbol
  • Symbolism
  • Resistance Literature
  • Oppression and Suffocation
آرامیده، فریده و بیگدلی، نسرین و هوشیار، مسعود. (1395). « سمبولیسم اجتماعی در شعر معاصر فارسی (بررسی نمادهای اجتماعی در شعر شاعران دهه های سی و چهل)». همایش بین المللی شرق شناسی و مطالعات ایرانی و یادمان بیدل دهلوی، دانشگاه علیگر هند.
آرین‌پور، یحیی (1387). « از صبا تا نیما» تاریخ 150 سال ادب فارسی. چاپ9.  تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ابتهاج، هوشنگ. (1401). «آینه در آینه». تهران: چشمه .
ابتهاج، هوشنگ. (1395). «تاسیان». تهران: کارنامه.
فروغی، سجاد. (1391). « نماد در شعر معاصر(اخوان ثالث، شفیعی کدکنی، ابتهاج، بهبهانی)». یدالله بهمنی مطلق.  دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران.
چدویک، چارلز. (1375). « سمبولیسم». مهدی سحابی. تهران: مرکز.
چهرقانی، رضا. (1396). «ادبیات پایداری در ایران؛ بازشناسی مولفه‌ها، فرصت‌ها و چالش‌ها». نشریه ادبیات پارسی معاصر. سال هفتم. شماره ۲.
زرقانی، مهدی.(1401). « چشم‌انداز شعر معاصر ایران». تهران: توس.
شریفی، فیض. (1401). « شعر زمان ما ۲۰؛ هوشنگ ابتهاج». تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس.(1381). « بیان». تهران: فردوس.
عالی‎عباس‌آباد، یوسف. (1397). «جریان‌شناسی شعر معاصر». تهران: دانشگاه پیام نور.
قلی پوری، لیلا و مشفقی، آرش و علیزاده، ناصر. (۱۴۰۰). « بررسی سیر تحول مولفه های اجتماعی - سیاسی شعر معاصر از مشروطه تا معاصر». نشریه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی. دوره ۱۴، شماره ۶۲، صص ۱۸۱-۱۹۵.
محمدی، علی و کولیوند، فاطمه. (1390). «تحلیل و بررسی سمبل های اجتماعی در سروده های امیرهوشنگ ابتهاج». مجله ی بوستان ادب دانشگاه شیراز. سال سوم، شماره ۳،‌ پیاپی ۹.
میرزایی، لیلی. (۱۳۹۸).«نماد در شعر رمانتیک هوشنگ ابتهاج». چهارمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ. ایران.
میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت (1377). «واژه نامه هنر ‌داستان‌نویسی». تهران: کتاب مهناز.
وطن‌خواه، زینب و سید صادقی، سید محمود و  پرهیزکار، مریم. (1399). «نمادگرایی و تمثیلات اجتماعی حافظانه در بیان و اندیشه های هوشنگ ابتهاج». فصلنامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره ۴۶.