تحلیل محتوایی نماد‌های‌رنگی غنایی در شعر پایداری معاصر افغانستان (مطالعه‌ی ‌موردی اشعار قهارعاصی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند

2 دانشیار گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند -بیرجند -ایران

چکیده

شعر پایداری معاصر افغانستان پس از کودتای هفتم اردیبهشت سال 1357ش، زمینه­ساز شکل­گیری جریان­های متفاوت شعری شد و هر یک از شاعران، شعر را بر مبنای اندیشه­های آرمان­گرایانۀ سیاسی و اجتماعی خویش تعبیر نموده‌اند و از نمادهای­رنگی به­منظور بیان احساسات و عواطف شخصی خویش بهره جسته و در تصویرآفرینی و انتقال مفاهیم واقعی برای بیان زیبایی­های حسی و نظر به وجه نمادین آن­ها معنای انتزاعی و کنایی را در اشعار خویش ترسیم کرده­اند. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل محتوایی نمادهای­رنگی اشعار قهارعاصی است. روش جمع‌آوری داده‌های این تحقیق، کتابخانه‌ای است که با روش توصیفی‑تحلیلی سامان یافته است. داده‌های تحقیق، حاکی از این است که در شعر قهار عاصی، رنگ­های سرخ، زرد، ارغوانی، سیاه، خاکستری و سفید بسامد بیشتری دارد و با توجه به درونمایۀ پایداری اشعارش، می‌توان نتیجه گرفت که هر کدام از رنگ‌ها به صورت نمادین، القاکنندۀ معانی و مفاهیمی است: رنگ­های سرخ به معنای شهید، شهادت و نابسامانی­های اجتماعی؛ رنگ ­زرد و ارغوانی به مفهوم یأس و ناامیدی؛ رنگ­­سیاه، خاکستری و سفید، به ترتیب، انزجار جدی شاعر از فضای استبداد، وحشت، ویرانی، و تمایل به صمیمیت، بی­گناهی و پاکی را نشان می­دهد. همچنین روشن شد که رنگ­ها در بازتاب­دهی احساسات شاعر نسبت به سرنوشت مردم از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Content Analysis of Lyrical Color Symbols in Contemporary Afghan Resistance Poetry (A Case Study of Qahar Asi's Poems)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Nasim Ahmadi 1
  • Sayed Mahdi Rahimi 2
  • Mohammad Behnamfar 3
  • Akbar Shayan-Sarreshteh 4
1 PhD Candidate in the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand.
2 Associate Professor Faculty: Literature and Humanities Department:Persian Language and Literature
3 Professor in the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand
4 Associate Professor in the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand - Birjand,-Iran
چکیده [English]

Contemporary Afghan poetry of stability after the seventh coup in 1978 paved the way for the formation of different poetic movements. Each poet interpreted poetry based on his own idealistic political and social ideas and used color symbols to express his personal feelings and emotions. They created images and conveyed real concepts to express sensual beauties and, given their symbolic aspect, they drew abstract and ironic meanings in their poems. The aim of this article is to examine and analyze the content of color symbols in Qahar Asi's poems. The data collection method for this research is a library that is organized with a descriptive-analytical method. The research data indicate that in Qahar Asi's poetry, the colors red, yellow, purple, black, gray, and white have a higher frequency, and considering the theme of stability in his poems, it can be concluded that each of the colors symbolically instills meanings and concepts; The colors red mean martyrdom, martyrdom, and social unrest, and the colors yellow and purple mean despair and hopelessness, and the colors black, gray, and white show the poet's serious disgust with the atmosphere of tyranny, terror, destruction, and the desire for intimacy, innocence, and purity. It also became clear that colors are of particular importance in reflecting the poet's feelings about the fate of the people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Afghan literature
  • lyrical literature
  • Paydary poetry
  • Qahar-Asi
  • . color symbols
ارجمندی، عبدالحمید. (1391). «بررسی تحولات زبان و شعر معاصر فارسی افغانستان». مجموعۀ مقالات همایش انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. دورۀ هفتم، ج1، صص322- 337.
ابوآصف، ژاله. (1397). «بررسی تطبیقی جلوه­های آسمان و اجرام آسمانی در شعر بُحتری و خاقانی»، مجلۀ مطالعات ادبیات تطبیقی. سال دوازدهم، شمارۀ 45، صص 93- 113.
اکبری، منوچهر؛ فضایلی، حسن. (1384). «تأثیرات سیاسی و اجتماعی دورۀ کمونیستی بر ادبیات معاصر فارسی دری افغانستان» فصلنامۀ پژوهش­های ادبی. شمارۀ 7، صص61- 82.
انوشه، حسن؛ حفیظ­لله شریعتی. (1382).  افغانستان در غربت. تهران: نسیم بخارا.
انوری، حسن. (1383). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: انتشارات سخن.
برزگر، رحمان؛ نزهت، بهمن؛ مدرسی، فاطمه. (1398). «بررسی ارتباط واژگانی شمس با واژگان آفتاب و خورشید در غزلیات شمس». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. سال15، شمارۀ 55، صص 81- 106.
پورنامداریان، تقی. (1391). «بررسی و تأویل چند نماد در شعر معاصر». مجلۀ ادبیات پارسی معاصر. سال­ دوم، شمارۀ1، صص 25- 48.
پورنامداریان، تقی. (1387). «دگردیسی نمادها در شعر فارسی». دوفصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهش­های زبان و ادب فارسی. شمارۀ 15، صص 147- 162.
پیرک، سکینه. (1402). «تحلیل رنگ و جلوه­های آن در بایاتی­های آذری بر اساس نظریۀ ماکس­لوشر». فصلنامۀ ادبیات و زبان­های محلی ایران زمین. سال سیزدهم، شمارۀ 2، (پیاپی 40)، صص 25- 51.
پاشایی، محمدرضا؛ دهقانی یزدلی، هادی؛ حمزه‌پور، مهدی. (1399). «کُهن الگوی «خورشید» در شعر نظام الدین استرآبادی». پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت. سال9، شمارۀ4، صص1- 22.
جهانگرد، فرهنگ. (1395). «تحلیل سیرتکوینی تعاریف ادبیات پایداری در ایران». نشریۀ ادبیات پایداری. سال هشتم، شمارۀ 14، 62- 77.
حنفی، میثم؛ حسنی­اسرار، قادر. (1400). «عاشورا در شعر معاصر افغانستان مطالعۀ موردی عبدالقهار عاصی». نشریۀ  ادبیات پایداری. سال چهاردهم، شمارۀ 26، صص 108- 126.
داد، سیما. (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: انتشارات مروارید.
داودزاده، ژیلا؛ آقایی، فروغ؛ رضوی، سیده صغری؛ امیرخانی، زیبا. (1397). « بررسی واژۀ خون در شعر دفاع مقدس». کنفرانس بین­المللی ادبیات و زبان­شناسی. صص1- 22.
     داودزاده، ژیلا؛ امیرخانی، زیبا؛ آقایی، فروغ؛ رضوی، سیده صغری. (1397).  «بررسی عناصر طبیعی در شعر دفاع­ مقدس  با تکیه بر گل لاله». کنفرانس بین­المللی ادبیات و زبان­شناسی. صص 1- 20.
داودزاده، ژیلا؛ رضوی، سیده صغری؛ امیرخانی، زیبا؛ آقایی، فروغ. (1397). «بررسی عناصر طبیعی در شعر دفاع مقدس با تکیه بر گل شقایق». کنفرانس بین­المللی ادبیات و زبان‌شناسی. صص 24- 46.
درستی، احمد. (1381). شعر سیاسی دورۀ پهلوی. تهران: مرکز اسناد و انقلاب اسلامی.
رضایی، بهمن؛ لشکری، منوچهر. (1393). «نگاهی به شمع و بازتاب آن در شعر فارسی». فصلنامۀ تخصصی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی (بهارامید). سال هفتم، شمارۀ 3، (پیاپی25)، صص 25- 48.
رضایی، رمضان؛ علی­اکبری، پریناز. (1402). «بررسی تطبیقی کارکرد نماد رنگ­سرخ در شعر پایداری با تکیه بر اشعار شهریار و جواهری». فصلنامۀ علمی مطالعات ادبیات تطبیقی. دورۀ 17، شمارۀ 65، صص 17- 29.
رضوی، علی غزنوی. (1374). نثر دری در افغانستان. ج2. پشاور: بنیاد انتشارات جیهانی.
سالک، شفیع‌الله؛ رون، مهسا؛ قاسم‌زاده، سیدعلی. (1401). «بررسی و تحلیل کارکرد رنگ در شعر پایداری افغانستان براساس نظریۀ مارکس لوشر مطالعۀ موردی اشعار خلیل­الله­خلیلی» مجلۀ ادبیات فارسی. دورۀ 12، شمارۀ2، (پیاپی30) صص187- 210).
سالک، شفیع‌الله؛ رون، مهسا؛ قاسم‌زاده، سیدعلی. (1401). «وجه نمادین رنگ­ها در جریان شعر سوسیالیستی افغانستان». مجلۀ ادبیات پارسی معاصر. سال دوازده، شمارۀ 2، صص 73- 104.
سرلو، خوان ادواردو. (1378).  فرهنگ نمادها. مترجم مهرانگیز اوحدی. تهران: دستان.
سلطانپور، علی‌اصغر؛ وحیدمبارک. (1395). «انعکاس روان­شناسانۀ رنگ­ها در صورخیال سپیده کاشانی». یازدهمین گردهمایی بین­المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. صص 552- 579.
      شمیسا، سیروس. (1366). فرهنگ تلمیحات. تهران: فردوس. 
شمیسا، سیروس. (1381). بیان و معانی. تهران: زوار.
سید حسینی، رضا. (1387). مکتب­های ادبی، ج2. تهران: نگاه.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا. (1375). صورخیال در شعر فارسی. (چاپ ششم). تهران: آگاه
شاه­کرمی، محمدرضا؛ صحرائی، قاسم؛ حیدری، علی. (1400). «کارکرد معنایی رنگ در مثنوی­های عطار در انطباق با نگاره­های غنایی هفت گنبد بهرام گور». نشریۀ مطالعات هنر اسلامی. شمارۀ 47، دورۀ19،  صص 241- 266.
شوالیه، ژان­آلن گربران. (1375). فرهنگ نمادها. ج4. مترجم سودابه فضایلی. تهران: انتشارات جیحون.
شوالیه، ژان­آلن گربران. (1377). فرهنگ نمادها. ج3. مترجم سودابه فضایلی. تهران: انتشارات جیحون.
صبوریار، محمدصابر. (1398). تحلیل و نقد مسائل اجتماعی‌سیاسی در اشعار عبدالقهار عاصی. کابل: انتشارات دانشگاه.
طالو، محیی­الدین. (بی­تا) الرسم واللون. دمشق: مکتبۀ وطن.
عاصی، عبدالقهار. (1385). کلّیات اشعار قهارعاصی. تدوین و تصحیح نیلاب رحیمی. کابل: انتشارات خیام.
عباسی، سکینه؛ قاسمی، روح الله. (1399). «کارکرد نشانه­ا­ی گل­سرخ در اندیشۀ واقع گرای پروین اعتصامی».  فصلنامۀ علمی  تخصصی مطالعات زبان و ادبیات غنایی. سال دهم، شمارۀ 35، صص59-74.
قانونی، حمیدرضا. (1394). «بررسی ابَر نمادهای اشعار شاعران مقاومت (پایداری) با تکیه بر اشعار سید محمدرضا کردستانی و میرزاده عشقی». دهمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادب فارسی. شمارۀ 4 و 6، صص 54- 73.
قائمی، مرتضی؛ صمدی، مجید. (1389). «بررسی کاربرد رنگ­ها در تصویر پردازی محمود درویش از مقاومت فلسطین». نشریۀ ادبیات پایداری. سال اول، شمارۀ 2، صص 262- 282.
کارخانه، جواد؛ روشن‌چسلی، محمدمهدی؛ نعمتی، فاروق. (1397). «فریاد خون­ها درنگی بر بُن­مایه­های پایداری در شعر حسن عبداللهی قرسی». فصلنامۀ علمی ترویجی مطالعات بیداری. سال هفتم، شمارۀ 13، صص 85- 109.
کرمی، محمدحسین؛ آرین فقیری، نصیراحمد. (1394). «تحلیل جلوه­های مقاومت و پایداری در شعر عبدالقهار عاصی». نشریۀ ادبیات پایداری. سال هفتم، شمارۀ 12، صص 260- 242.
لعل، حسین. (1343). زبان گل­ها. چاپ ششم. تهران: ارسطو.
محمدی، حمزه؛ کرباسی، شیما. (1397). «بررسی بُن­مایه­های غنایی در شعر انقلاب اسلامی». فصلنامۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی. سال هفتم، شمارۀ 25، صص 67- 77.
محمدی، گل­نسا. (1390). « تحلیل شعر مهاجرت افغانستان». دانشگاه علامه طباطبایی، رسالۀ دکتری.
ملازاده، ریحانه؛ عابدی، مینا. (1397). «نمادهای طبیعی در سروده­های پایداری معین بسیسو». نشریۀ ادبیات پایداری. سال دهم، شمارۀ 18، صص 310- 324.
نیکوبخت، ناصر؛ چهرقانی‌برچلوی، رضا. (1389). «شعر پایداری افغانستان از کودتای مارکسیستی تا جهموری اسلامی». نشریۀ ادبیات پایداری. سال اول، شمارۀ 2، صص 342- 368.
واصف باختری، محمدشاه. (1373). دیروز امروز و فردای شعر افغانستان. گفتگو با واصف باختری. سال2، شمارۀ 14، صص 70- 81.