نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

انسان از ابتدای تاریخ به ویژگی بنیادین تقابل­های دوتایی اعتقاد داشته­است. شاید به همین دلیل، نویسندگان رمان، در ساختار روایی داستان­هایشان از این امر خواسته یا ناخواسته بهره­برده­اند. این موضوع، به طور ویژه، مورد توجّه نظریه­پردازان ساختگرا واقع گردیده ­است. یکی از مقولات عمدۀ نقد ساختارگرا، تحلیل محتوا از طریق معنای تقابل‌های دوگانه است که توسط گاستون باشلار در نقد آثار ادبی، بویژه در روایت وارد شده­­است.یکی از حوزه­های روایت، داستان­های مربوط به جنگ است که دغدغۀ اصلی‌اش پرداختن به محتواست و خود، حاصل تجربۀ تنگاتنگ انسان با موضوع تقابل­ها است. در نتیجه به نحو فزاینده­ای، تحت تأثیر این روش نقد ساختگرا قرار گرفته­است. نقد ساختگرایانه کمک می­کند تا این گونه آثار که در بافت متنی خود، محتوا و دلالت­های معنایی گسترده­ای را پنهان ساخته­اند، به خوبی تحلیل­شوند. رمان «گلاب خانم» اثر قاسمعلی فراست نمونه­ای از رمان­های جنگ است که در ساختار روایی خود از این مقوله بهره­برده‌ و به همین دلیل، گزینۀ تحلیل و نقد این مقاله است؛ از این رو، ابتدا مبانی نظری مرتبط با موضوع تبیین­می­گردد، سپس ضمن واکاوی نمونه­های متنی، تقابل­های محتوایی مستخرج از بافت داستان، به کمک عناصر روایت تحلیل­ می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Structuralist Criticism of the Semantic Contrasts in the Novel "Golab Khanoom" by Qasemali Ferasat

نویسنده [English]

  • ... ...

چکیده [English]

From the beginning of history, man has always believed in the substantial nature of binary contrasts. Perhaps for this reason, novelists have intentionally or unintentionally made use of this point in the narrative structure of their stories. This subject has sparked a special interest in structuralist theorists. One of the major categories of structuralist criticism is content analysis through the meaning of binary contrasts, which has been introduced by Gaston Bachelard in literary criticism, especially in narration. War stories form one of the narrative fields, which are a result of man’s close experience with binary contrasts and the main concern of which is working on the content. Therefore, They have been largely the subjects of structuralist criticism. Structuralist criticism helps these works, which have a wide range of hidden contents and signifieds in their contexts, get properly analyzed. “Golab Khanoom” by Qasemali Farasat is an example of war novels, which has took advantage of this category in its narrative structure. For this reason, it has been chosen as the subject of analysis and criticism in this study. The present research, first, attempts to explain the relevant theories, and then, analyze the content contrasts extracted from the context of the story with the help of narration elements, while looking at text samples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structuralism
  • Gaston Bachelard
  • Content analysis
  • Binary contrasts
  • Golab Khanoom
الف. کتاب‌ها
1.آلوت، میریام. (1380). «رمان به روایت رمان­نویسان». چاپ دوم. ترجمۀ علی­محمد حقشناس. تهران: مرکز.
2. احمدی، بابک. (1375). «حقیقت و زیبایی». چاپ دوم. تهران: مرکز.
3.----------. (1380). « ساختار و تأویل». تهران: مرکز.
4. اسکولز، رابرت. (1383). «درآمدی بر ساختگرایی در ادبیّات».چاپ دوم. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: آگاه.
5. باشلار، گاستون. (1388). «دیالکتیک برون و درون، پدیدارشناسی خیال». چاپ دوم. ترجمۀ امیر مازیار. تهران: فرهنگستان هنر.
6.---------. (1364). «روانکاوی آتش». ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
7.---------. (1377). «شعلۀ شمع». ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
8. پارسی نژاد، کامران. (1384). «جنگی داشتیم، داستانی داشتیم». تهران: صریر.
9. حنیف، محمد و حنیف، محسن. (1388). «کندوکاوی پیرامون ادبیّات داستانی جنگ و دفاع مقدّس». تهران: حریر.
10. خانیان، جمشید. (1383). « وضعیت­های نمایشی دفاع مقدّس». تهران: عابد.
11. خراپچنکو، میخاییل. (1364).  «فردیت خلاّق نویسنده و تکامل ادبیّات». ترجمۀ نازی عظیما. تهران: عظیما.
12. دستغیب، عبدالعلی. (1386). «از دریچۀ نقد، گفتارها و جستارهای انتقادی ادبی». به کوشش علیرضا قوجه زاده. تهران: خانه کتاب.
13. ریتزر، جورج. (1379). «نظریه­های جامعه­شناسی دوران معاصر». ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی.
14. سجودی، فرزان. (1378). «نشانه­شناسی کاربردی». تهران: قصه.
15. سرشار، محمدرضا. (1388). «الفبای قصه­نویسی». ج 2. چاپ دوم. تهران: پیام آزادی.
16. سلدن، رامان. (1372). «راهنمای نظریۀ ادبی معاصر». ترجمۀ عباس مخبر. تهران: طرح نو.
17.--------. (1375). «نظریۀ ادبی و نقد عملی». ترجمۀ جلال سخنور و سیما زمانی. تهران: پویندگان نور.
18. سوسور، فردیناند و دیگران. (1380). «ساختگرایی، پسا­ساختگرایی و مطالعات ادبی». گروه مترجمان. به کوشش فرزان سجودی. تهران: حوزۀ هنری.
19. شکری، غالی. (1366). «ادب مقاومت». ترجمۀ محمدحسین روحانی. تهران: نشر نو.
20. فردوسی، حمیدرضا (1376). «پست­مدرنیزم و نشانه­شناسی در ادبیّات داستانی» تهران: سیاوش.
21.گیرو، پی یر. (1387). «نشانه­شناسی». چاپ سوم. ترجمۀ محمد نبوی. تهران: آگاه.
22. مک کی، رابرت. (1378). «داستان: ساختار، سبک و اصول فیلمنامه­نویسی» ترجمۀ محمد گذرآبادی. تهران: هرمس.
23. میرصادقی، جمال. (1376). «عناصر داستان» تهران: سخن.
24. میرعابدینی، حسن. (1387). «صدسال داستان­نویسی ایران». چاپ پنجم. تهران: چشمه.
25. ولتی، یودورا. (1374). «فن داستان­نویسی». چاپ دوم. ترجمۀ محسن سلیمانی. تهران: امیرکبیر.
26-Clyton, Jay and Rothstein, Eric. (1991). (Eds). “influence and intretextuality in literary history”. university of Wisconsin press.
27-Culler, Jonathan D. (1975). “structuralist poetics, structuralism, linguistics and the study of literature”. London. Rotledge & keganpaul.
28-Levi Strauss, Claude. )1967). “structural anthropology”. garden city. N. Y.
 
ب. مقاله‌ها
نامور مطلق، بهمن. (1386). «باشلار بنیانگذار نقد تخیّلی» نشریّۀ هنر معماری. پژوهشنامه فرهنگستان هنر. شماره 3. صص 72-57.